Các vị La-hán chùa Tây Phương

Skrik (tiếng thét)
tranh Edvard Munch 

Chùa Tây Phương (Sùng Phúc Tự) được xây dựng từ thế kỉ XVII trên núi Tây Phương thuộc Thạch Thất, Hà Nội. Chùa có nhiều tượng tạc từ gỗ mít, sơn son thiêp vàng, trong số đó đặc sắc hơn cả là nhóm tượng các vị A la hán, nguồn cảm hứng cho nhà thơ Huy Cận viết những câu thơ nổi tiếng

Các vị La Hán chùa Tây Phương
Tôi đến thăm về lòng vấn vương.
Há chẳng phải đây là xứ Phật,
Mà sao ai nấy mặt đau thương ?
...

Mặt cúi nghiêng, mặt ngoảnh sau
Quay theo tám hướng hỏi trời sâu
Một câu hỏi lớn. Không lời đáp
Cho đến bây giờ mặt vẫn chau.

Trong Hồi Ký Song Đôi, Huy Cận kể lại ông cùng họa sĩ Nguyễn Đỗ Cung và một số bạn bè khác đến thăm chùa năm 1940, nhận ra các vị La Hán qua tay các nghệ nhân dân gian, là hình tượng hóa nỗi khổ đau của cuộc đời. Ông ghi trong sổ tay: các vị La Hán, đau khổ của cha ông. Tứ thơ thế, nhưng phải đợi đến sau chuyến thăm chùa lần thứ hai năm 1960, trong không khí hồ hởi phấn khởi lạc quan của những ngày tháng mộng mơ thiên đường ấy, ông mới làm xong bài thơ trong niềm tin đã trả lời được câu hỏi lớn bao đời qua của cha ông.

Ông lạc quan quá sớm, bởi hôm nay con ông vẫn đang phải đi tìm.

Bài thơ hiện được giảng dạy trong chương trình Văn học lớp 11. Mời nghe bài thơ qua giọng ngâm Trần Thị Tuyết

click đọc thơ: Các vị La Hàn Chùa Tây Phương

Các vị La Hán chùa Tây Phương
Tôi đến thăm về lòng vấn vương.
Há chẳng phải đây là xứ Phật,
Mà sao ai nấy mặt đau thương ?

Đây vị xương trần chân với tay
Có chi thiêu đốt tấm thân gầy
Trầm ngâm đau khổ sâu vòm mắt
Tự bấy ngồi y cho đến nay.

Có vị mắt giương, mày nhíu xệch
Trán như nổi sóng biển luân hồi
Môi cong chua chát, tâm hồn héo
Gân vặn bàn tay mạch máu sôi.

Có vị chân tay co xếp lại
Tròn xoe từa thể chiếc thai non
Nhưng đôi tai rộng dài ngang gối
Cả cuộc đời nghe đủ chuyện buồn....

Các vị ngồi đây trong lặng yên
Mà nghe giông bão nổ trăm miền
Như từ vực thẳm đời nhân loại
Bóng tối đùn ra trận gió đen.

Mỗi người một vẻ, mặt con người
Cuồn cuộn đau thương cháy dưới trời
Cuộc họp lạ lùng trăm vật vã
Tượng không khóc cũng đổ mồ hôi.

Mặt cúi nghiêng, mặt ngoảnh sau
Quay theo tám hướng hỏi trời sâu
Một câu hỏi lớn. Không lời đáp
Cho đến bây giờ mặt vẫn chau.

Có thực trên đường tu đến Phật
Trần gian tìm cởi áo trầm luân
Bấy nhiêu quằn quại run lần chót
Các vị đau theo lòng chúng nhân ?

Nào đâu, bác thợ cả xưa đâu ?
Sống lại cho tôi hỏi một câu:
Bác tạc bấy nhiêu hình khô hạnh
Thật chăng chuyện Phật kể cho nhau ?

Hay bấy nhiêu hồn trong gió bão
Bấy nhiêu tâm sự, bấy nhiêu đời
Là cha ông đó bằng xương máu
Đã khổ, không yên cả đứng ngồi.

Cha ông năm tháng đè lưng nặng
Những bạn đương thời của Nguyễn Du
Nung nấu tâm can vò võ trán
Đau đời có cứu được đời đâu.

Đứt ruột cha ông trong cái thuở
Cuộc sống giậm chân hoài một chỗ
Bao nhiêu hi vọng thúc bên sườn
Héo tựa mầm non thiếu ánh dương.

Hoàng hôn thế kỷ phủ bao la
Sờ soạng, cha ông tìm lối ra
Có phải thế mà trên mặt tượng
Nửa như khói ám, nửa sương tà.

Các vị La Hán chùa Tây Phương!
Hôm nay xã hội đã lên đường
Tôi nhìn mặt tượng dường tươi lại
Xua bóng hoàng hôn, tản khói sương.

Cha ông yêu mến thời xưa cũ
Trần trụi đau thương bỗng hoá gần!
Những bước mất đi trong thớ gỗ
Về đây, tươi vạn dặm đường xuân.

27-12-1960
Huy Cận

nguồn: thivien.net

Mời nghe Trần Thi Tuyết ngâm một bài thơ nữa của Huy Cận cũng được đưa vào sách giáo khoa phổ thông.

Đoàn Thuyền Đánh Cá


Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé,

Tác giả gọi những con cá mính sắp bắt làm thịt là em, nghe thật ngộ nghĩnh. Mô tả mấy người đánh cá (hẳn là đang mướt mồ hôi)

Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao,

nghe như Văn Cao tả Trương Chi ngồi đây ta gõ mạn thuyền .. Lãng mạn cách mạng là thế này chăng ?