Ngôi sao ban chiều

Màn chiều dần buông xuống, gió ngàn vi vu, lấp ló đầu hiên ngôi sao ban chiều.
Gợi lòng ta xao xuyến nhớ người yêu nơi phương trời xa.
Em thân yêu nơi đâu, có nhớ tới chăng, đôi ta năm xưa chung lời hẹn ước?
Bấy lâu con tim ta vẫn nhớ tới em, như ngôi sao hôm bao ngày không mờ.
Vì lòng ta mãi mãi vẫn còn yêu em không bao giờ phai.

Ngôi sao ban chiều là bài hát khá quen thuộc với nhiêu người nghe nhạc, lâu nay được ghi là nhạc Liên Xô. Trong một cuốn sách nhạc do Đào Ngọc Dung (nguyên hiệu trưởng trường Cao đẳng Nhạc họa Trung ương) tuyển chọn còn ghi tên tác giả của khúc tình ca là  I.P.Tchaikovsky. Trong hình dung của nhiều người, bài hát diễn tả tâm tình một anh hồng quân trong một buổi chiều tà, nhìn những ngôi sao lấp ló bên trời, chợt xao xuyến nhớ người yêu nơi quê nhà ... 

Khá bất ngờ, gần đây, bài hát được xác định là của Đinh Tiến Hậu.

Đinh Tiến hậu sinh năm 1944, quê Hà Nội, nhưng sinh tại Hải phòng. Mồ côi từ sớm, ông đucợ gnười bác họ ở Hải Phòng đem về nuôi. Học xong cấp 2 thì đi làm công nhân cơ khí. Có năng khiếu âm nhạc, anh trở thành cây văn nghệ của nhà máy. 

Nhà báo kể chuyện ông tự học nhạc: "hồi đó Đinh Tiến Hậu mới chỉ "thuộc" bảy nốt nhạc cơ bản. Nghĩa là ông còn "tít mít" với âm nhạc nói chung chứ đừng nói tới viết bài hát. Ông học sáng tác theo cách chắc chỉ có ở mỗi mình ông mà thôi. Ngày đó những khi rảnh rỗi là Hậu đem bản nhạc bướm (nhạc giấy) ra mở bày trên bàn. Anh căng tai ngồi nghe những giai điệu cất lên từ chiếc đài bán dẫn. Anh nghe người ta hát bài hát mà anh đang để trước mắt.

Nghe người ta hát câu "A" xong thì anh trai trẻ lại vội cúi nhìn vào bản nhạc. Và anh vui mừng tự đánh dấu ca từ đó để hiểu và ghi nhớ người nhạc sĩ đã viết trên khuôn nhạc một nốt nhạc như thế nào. Dần dà bài này qua bài khác Hậu đã tự tìm được một "cách viết ca khúc" riêng của mình. Chẳng cần nhịp điệu, chẳng biết móc đơn móc kép. Chẳng hay luyến lên luyến xuống. Cứ tự học kiểu mầy mò vậy mà Đinh Tiến Hậu cũng "cho ra đời" những bài hát cho mình cho bạn cùng vui" [1].

Vất vả thế, nhưng đến năm 1962, khi rời Hải Phòng lên Hà Nội để có môi trường thuận lợi hơn thực hiện mơ ước của mình, ông cũng đã kịp sáng tác một ca khúc tặng người bạn gái. Chính là bài Ngôi sao ban chiều nổi tiếng sau này. 

Bài hát cũng được ông dùng dự thi vào khoa sáng tác trường Trung cấp âm nhạc VN năm 1964. Anh có giấy báo trúng tuyển, nhưng địa phương phê “Có người nhà ở miền Nam” nên đã không vào được trường nhạc như mong ước [2]. 

Một tài năng âm nhạc đã sớm lụi tàn như thế. Thật vậy, qua bài hát đầu tay và hình như duy nhất (?) này, ông đã thể hiện một tài năng âm nhạc lớn. Cho đến thời điểm ấy, ông chưa hề xa người yêu ngày nào, ông vẫn viết được những lời nghe như thật: 

Màn chiều dần buông xuống, gió ngàn vi vu, lấp ló đầu hiên ngôi sao ban chiều. Gợi lòng ta xao xuyến nhớ người yêu nơi phương trời xa. Em thân yêu nơi đâu, có nhớ tới chăng, đôi ta năm xưa chung lời hẹn ước? Bấy lâu con tim ta vẫn nhớ tới em, như ngôi sao hôm bao ngày không mờ.

Về phần nhạc thì đến ngay một HT của một trường nhạc còn lầm là do Traixopxki soạn, vì mang đậm âm hưởng Nga. Nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha khen không tiếc lời [2].

Không thể tưởng tượng đấy là một sáng tác đầu tay của một anh thợ trẻ, chỉ mới học hết cấp hai, tự học nhạc qua radio. 

Không biết từ con đường nào, bài hát sau đó được phổ biến dưới dạng "nhạc Nga" mà tác giả của nó không hề biết, mãi đến ba mươi năm sau mới hay và lên tiếng đính chính.

Hi vọng đây không phải là trường hợp bài Nỗi lòng người đi từng ồn ào một dạo, với phát hiện cũng do nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha, rằng tác giả không phải là Anh Bằng!

[1] Nguyễn Trọng Văn. Đoạn vĩ thanh của "ngôi sao ban chiều". http://vnca.cand.com.vn/Tu-lieu-van-hoa/Doan-vi-thanh-cua-ngoi-sao-ban-chieu-542007/

[2] Nguyễn Thụy Kha. Sau nửa thế kỷ tìm được tác giả ca khúc “Ngôi sao ban chiều”. https://laodong.vn/archived/sau-nua-the-ky-tim-duoc-tac-gia-ca-khuc-ngoi-sao-ban-chieu-675992.ldo