Vọng Thiên Môn Sơn

 

望天門山 

天門中斷楚江開，碧水東流至此迴。
兩岸青山相對出，孤帆一片日邊來。
李白

Âm

Thiên Môn trung đoạn Sở giang khai,

Bích thuỷ đông lưu chí thử hồi.

Lưỡng ngạn thanh sơn tương đối xuất,

Cô phàm nhất phiến nhật biên lai.

Nghĩa

Thiên Môn Sơn bị chia cắt từ giữa tựa như do sông Sở xẻ ra, nước biếc chảy mạnh về phía đông đến đây thì quay ngang. Hai bên bờ hai tòa núi xanh cao vút đứng đối diện nhau hiện ra, trên mặt sông một chiếc thuyền cô độc như từ phía mặt trời tiến đến.

Tạm dịch

Con sông xẻ núi hóa Thiên Môn,

Nước vẫn xuôi đông bỗng ngoặt dòng.

Núi dựng hai bờ hai cánh cửa,

Từ bên trời đến cánh buồm con.

Giản thể

天门中断楚江开，碧水东流至此迴。
两岸青山相对出，孤帆一片日边来。

Chú

⑴天門山：Thiên Môn Sơn: Nằm ở hai bên bờ sông Trường Giang thuộc tỉnh An Huy ngày nay, phía đông là núi Đông Lương (còn gọi là núi Bác Vọng), phía tây là núi Tây Lương (còn gọi là núi Lương). Hai ngọn núi đối diện nhau qua sông, giống như một cánh cửa trời, do đó có tên là Thiên Môn. Theo “Giang Nam Thông Chí” ghi lại: “Hai ngọn núi có hình dáng đá kỳ lạ, đối diện nhau từ đông sang tây, kẹp ngang sông lớn, đứng đối diện như cánh cửa. Dân gian gọi núi Lương là Tây Lương Sơn, gọi núi Bác Vọng là Đông Lương Sơn, gọi chung là Thiên Môn Sơn.”

⑵中斷：Trung đoạn: Nước sông từ giữa chia cắt hai ngọn núi. 楚江：Sông Sở: Đoạn sông Trường Giang chảy qua vùng đất cũ của nước Sở. Khu vực Thiên Môn Sơn trong thời Chiến Quốc thuộc nước Sở, do đó đoạn sông Trường Giang chảy qua đây được gọi là Sông Sở. 開：Khai: Chẻ ra, tách ra.

⑶至此回：Đến đây quay: Nghĩa là nước sông chảy về phía đông đến đây thì chuyển hướng chảy về phía bắc. 至此，có bản viết “直北”，lại có bản viết “至北”。回 hồi: Quay lại, xoay chuyển. Chỉ đoạn sông này do địa thế hiểm trở mà dòng chảy thay đổi hướng và trở nên dữ dội hơn.

⑷兩岸青山：Hai bờ núi xanh: Chỉ Đông Lương Sơn và Tây Lương Sơn. 出： đột xuất, xuất hiện.

⑸日邊來：Đến từ phía mặt trời: Chỉ chiếc thuyền lẻ loi từ nơi xa xôi chỗ trời và nước gặp nhau tiến đến, nhìn từ xa như thể đến từ phía mặt trời.

Theo nhiều nhà nghiên cứu, bài thơ “Vọng Thiên Môn Sơn” được sáng tác vào khoảng cuối xuân đầu hè năm Khai Nguyên thứ 13 (725) thời Đường Huyền Tông, khi Lý Bạch 25 tuổi, lần đầu tiên rời khỏi Ba Thục, đi thuyền đến Giang Đông qua Đương Đồ (nay thuộc An Huy) và lần đầu tiên đi qua Thiên Môn Sơn.