Thơ về mẹ 1

tranh Pino Daeni

Nhân mùa Vu Lan, tìm đọc một số bài thơ về Mẹ

Trước hết mời nghe một bài thơ của Xuân Diệu (1916 - 1985) viết về cuộc tình của cha mẹ mình, ông đồ Hà Tỉnh gặp cô gái làm nước mắm người Bình Định ..

Cha đàng ngoài, mẹ ở đàng trong.
Ông đồ Nghệ đeo khăn gói đỏ
Vượt đèo Ngang, kiếm nơi cần chữ.
Cha đàng ngoài, mẹ ở đàng trong.
Hai phía đèo Ngang: một mối tơ hồng. ..

Cha đàng ngoài, Mẹ đàng trong - Xuân Diệu - Minh Phúc ngâm


Đọc thơ

Cha đàng ngoài, mẹ ở đàng trong.
Ông đồ Nghệ đeo khăn gói đỏ
Vượt đèo Ngang, kiếm nơi cần chữ.
Cha đàng ngoài, mẹ ở đàng trong.
Hai phía đèo Ngang: một mối tơ hồng.

Quê cha Hà Tĩnh đất hẹp khô rang,
Đói bao thuở, cơm chia phần từng bát.
Quê mẹ gió nồm thổi lên tươi mát.
Bình Định lúa xanh ôm bóng tháp Chàm.

Cha đàng ngoài, mẹ ở đàng trong.
Ông đồ nho lấy cô làm nước mắm.

Làng xóm cười giọng ông đồ trọ trẹ,
Nhưng quý ông đồ văn vẻ giỏi giang.
Bà ngoại nói: tôi trọng người chữ nghĩa,
Dám gả con cho cách tỉnh, xa đàng.

Tiếng đàng trong, tiếng đàng ngoài quấn quít
Vào giữa mái tranh, giường chõng, cột nhà.
Rứa, mô, chừ? cha hỏi điều muốn biết.
Ngạc nhiên gì, mẹ thốt: úi chui cha!

Con trong võng êm lành kêu kẽo kẹt
Ru tuổi thơ theo hai điệu bổng trầm.
Mẹ thảnh thót: Qua nhớ thương em bậu;
Cha hát dặm bài Phụ tử tình thâm

Cha đàng ngoài, mẹ ở đàng trong.
Muốn ăn nhút, thì về quê với bố.
Muốn ăn quýt, ăn hồng, theo cha mày mà về ngoài đó,
Muốn uống nước dừa, ăn xoài chín đỏ,
Muốn ăn bánh tét, bánh Tổ,
Thì theo tao, ở mãi trong nàỵ

*

Đội ơn Thầy, đội ơn Má sinh con.
Cảm ơn Thầy vượt đèo Ngang bất kể!
Cảm ơn Má biết yêu người xứ Nghệ:
Nên máu con chung hòa cả hai miền.

Huy Cận (1919 - 2005) cũng có một bài thơ viết về Mẹ khi đã ở tuổi 55

Đọc: Mẹ ơi, đời mẹ

Mẹ ơi, đời mẹ khổ nhiều
Trách đời, mẹ giận bao nhiêu cho cùng
Mà lòng yêu sống lạ lùng
Mẹ không phút nản thương chồng, nuôi con.
"Đắng cay ngậm quả bồ hòn,
Ngậm lâu hoá ngọt!" Mẹ còn đùa vui!
Sinh con mẹ đã sinh đời
Sinh ra sự sống, mẹ ngồi chán sao?
Quanh năm có nghỉ ngày nào!
Sớm khuya làm lụng người hao mặt gầy.
Rét đông đi cấy đi cày
Nóng hè bãi cát, đường lầy đội khoai.
Bấu chân khỏi ngã dốc nhoài
Những chiều gánh nước gặp trời đổ mưa.
Giận thầy, mẹ chẳng nói thưa,
Vỉa câu chua chát lời thơ truyện Kiều.
Cắn răng bỏ quá trăm điều
Thuỷ chung vẫn một lòng yêu đời này.
Mẹ là tạo hoá tháng ngày
Làm ra ngày tháng sâu dày đời con.

1/1974
Huy Cận

Bài Nắng Mới của Lưu Trọng Lư (1911 - 1991)  nằm trong tập Tiếng Thu, xuất bản từ 1939. Mời nghe Hoàng Oanh diễn ngâm

Nắng mới - Lưu Trọng Lư - Hoàng Oanh


Đọc thơ

(Tặng hương hồn thầy Me)

Mỗi lần nắng mới hắt bên song.
Xao xác gà trưa gáy não nùng;
Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng,
Chập chờn sống lại những ngày không.

Tôi nhớ Me tôi thuở thiếu thời,
Lúc Người còn sống, tôi lên mười;
Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội,
áo đỏ Người đưa trước giậu phơi.

Hình dáng Me tôi chửa xoá mờ
Hãy còn mường tượng lúc vào ra
Nét cười đen nhánh sau tay áo
Trong ánh trưa hè, trước giậu thưa.

Bài Lòng Mẹ sau đây Nguyễn Bính (1918 - 1966) viết lúc ông mới 18 tuổi, nói lên nỗi lòng người mẹ góa trong ngày con gái lớn đi lấy chồng ..

Nguyễn Bính vốn mồ côi mẹ rất sớm, do rắn cắn ko cứu chữa kịp thời. Ko được chăm bẳm trong tình mẹ, nhưng những dòng thơ viết về mẹ của ông thiết tha mà vẫn thật gần gũi, cụ thể

Đọc: Lòng Mẹ

Gái lớn ai không phải lấy chồng
Can gì mà khóc, nín đi không
Nín đi mặc áo ra chào họ.
Rõ qúy con tôi, Các chị trông !

Ương ương dở dở qúa đi thôi !
Cô có còn thương đến chúng tôi
Thì đứng lên nào - Lau nước mắt
Mình cô làm khổ mấy mươi người.

Này áo đồng lầm (3), quần Lĩnh tía
Này gương này lược này hoa tai
Muốn (4) gì tôi sắm cho cô đủ
Nào đã thua ai đã kém ai ?

Ruộng tôi cầy cấy, Dâu tôi hái
Nuôi dậy em cô tôi đảm đương
Nhà cửa tôi coi, tôi trả nợ
Tôi còn mạnh chán, khiến cô thương !(5)

Đưa con ra đến cửa buồng thôi
Mẹ phải xa con khổ mấy mươi
Con ạ ! Đêm nay mình mẹ khóc
Đêm đêm mình mẹ lại đưa thoi .

1936

Lời Mẹ Dặn của Phùng Quán (1932 - 1995) là một bài thơ khá dài, viết năm 1957 với những câu thơ giản dị như một chân lí

Yêu ai cứ bảo là yêu
Ghét ai cứ bảo là ghét
Dù ai ngon ngọt nuông chiều
Cũng không nói yêu thành ghét.
Dù ai cầm dao dọa giết
Cũng không nói ghét thành yêu

nhưng đã làm ông điêu đứng mấy mươi năm. Một thời ..

Bài thơ đã được Phạm Duy phổ nhạc

Lời Mẹ Dặn - Phạm Duy - Duy Quang


Đọc thơ

Tôi mồ côi cha năm hai tuổi
Mẹ tôi thương con không lấy chồng
Trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải
Nuôi tôi đến ngày lớn khôn.
Hai mươi năm qua tôi vẫn nhớ
Ngày ấy tôi mới lên năm
Có lần tôi nói dối mẹ
Hôm sau tưởng phải ăn đòn.
Nhưng không, mẹ tôi chỉ buồn
Ôm tôi hôn lên mái tóc
- Con ơi
trước khi nhắm mắt
Cha con dặn con suốt đời
Phải làm một người chân thật.

- Mẹ ơi, chân thật là gì?
Mẹ tôi hôn lên đôi mắt
Con ơi một người chân thật
Thấy vui muốn cười cứ cười
Thấy buồn muốn khóc là khóc.
Yêu ai cứ bảo là yêu
Ghét ai cứ bảo là ghét
Dù ai ngon ngọt nuông chiều
Cũng không nói yêu thành ghét.
Dù ai cầm dao dọa giết
Cũng không nói ghét thành yêu

Từ đấy người lớn hỏi tôi:
- Bé ơi, Bé yêu ai nhất?
Nhớ lời mẹ tôi trả lời:
- Bé yêu những người chân thật.
Người lớn nhìn tôi không tin
Cho tôi là con vẹt nhỏ
Nhưng không! những lời dặn đó
In vào trí óc của tôi
Như trang giấy trắng tuyệt vời
In lên vết son đỏ chói
Năm nay tôi hai mươi lăm tuổi
Đứa bé mồ côi thành nhà văn
Nhưng lời mẹ dặn thuở lên năm
Vẫn nguyên vẹn màu son chói đỏ.
Người làm xiếc đi dây rất khó
Nhưng chưa khó bằng làm nhà văn
Đi trọn đời trên con đường chân thật.
Yêu ai cứ bảo là yêu
Ghét ai cứ bảo là ghét
Dù ai ngon ngọt nuông chiều
Cũng không nói yêu thành ghét
Dù ai cầm dao dọa giết
Cũng không nói ghét thành yêu
Tôi muốn làm nhà văn chân thật
chân thật trọn đời
Đường mật công danh không làm ngọt được lưỡi tôi
Sét nổ trên đầu không xô tôi ngã
Bút giấy tôi ai cướp giật đi
Tôi sẽ dùng dao viết văn lên đá.

1957

Hoàng Thanh Tâm cũng phổ nhạc

Lời Mẹ Dặn - Hoàng Thanh Tâm - Diễm Chi

Còn rất nhiều bài thơ hay khác viết về mẹ, mai tiếp. Giờ mời nge một ca khúc của Trịnh Công Sơn

Lời Mẹ Ru - Trịnh Công Sơn - Hồng Nhung


Khánh Ly