Thanh Hoa

Bài thứ 2 trong album Anh Thơ vol 6 là Tình Yêu Bên Dòng Sông Quan Họ. Hôm nay nghe Thanh Hoa trình bày.

Thanh Hoa sinh năm 1950, Hà Nội. Năm 9 tuổi, cô bé Thanh đã đoạt giải nhất giọng hát Hoạ mi của thị xã Hà Đông. Sau khi tốt nghiệp trung cấp thanh nhạc Nhạc viện Hà Nội Thanh Hoa về Đài phát thanh Giải phóng và sau đó Đài Tiếng nói Việt Nam.

Trong sự nghiệp của mình, Thanh Hoa đã đạt nhiều giải thưởng, kể cả các giải thưởng quốc tế ở Bulgari, Cuba, Tiệp .. Được phong danh hiệu NSND năm 2001.

Năm 2006 kỉ niệm 40 năm ca hát, Thanh Hoa tổ chức live show Hát Thầm.


Bản nhạc Tình Yêu Bên Dòng Sông Quan Họ do Phan Lạc Hoa, người chồng đầu của bà, phổ từ bài thơ của Đỗ Trung Lai

Đỗ Trung Lai sinh năm 1950, Hà Tây. Tốt nghiệp ĐHSP khoa Vật lý (1968 - 1972) thì lên đường nhập ngũ, sau về làm phóng viên cho báo Quân đội, cuối cùng là Phó tổng biên tập báo Tiếng nói Việt Nam, hiện đã nghỉ hưu.

Bài thơ Đêm Sông Cầu ông viết tặng người yêu, sau này cũng là vợ ông năm 1981, vốn người quê Quan họ

Con sông của người quan họ
Suốt đời nước chảy lơ thơ
Em ơi! Em là cô gái
Từ lâu anh đợi anh chờ.
...
Em nói nhẹ như hơi thở
Anh nghe để nhớ suốt đời:
- Giữ tình yêu như giữ lửa,
Đừng quên, đừng tàn, đừng nguôi!

đọc: Đêm sông Cầu

Đỗ Trung Lai

Anh qua sông Hồng, sông Đuống
Mùa mưa giọt nước đỏ ngầu
Không biết ở nơi em ở
Êm êm một khúc sông Cầu.

Tiếng một con tôm búng nước
Vó bè ai cất sau lưng
Sao trời lọt qua mắt lưới
Rơi đầy xuống cả mặt sông

Con sông của người quan họ
Suốt đời nước chảy lơ thơ
Em ơi! Em là cô gái
Từ lâu anh đợi anh chờ.

Em là cô Tấm thảo hiền
Đến giữa đời anh trẩy hội
Tình đã trao nhau êm đềm
Mà vẫn mắt nhìn bối rối.

Sông Cầu khi đầy khi vơi
Chảy ngang qua câu quan họ
Ướt đầm vạt áo bao người
Vạt thương ướt cùng vạt nhớ.

Em nói nhẹ như hơi thở
Anh nghe để nhớ suốt đời:
- Giữ tình yêu như giữ lửa,
Đừng quên, đừng tàn, đừng nguôi!

Tình yêu có từ phương em
Đi qua năm tháng đợi chờ
Tình yêu cũng từ phương anh
Lửa rừng bồn chồn góc núi.

Tình yêu có từ hai ta
Chẳng đủ gần mà giận dỗi
Nhà xa, mặt trận càng xa
Gặp nhau lần nào cũng vội

Ngày mai chắc là nhiều nắng
Nên sao giăng khắp trên đầu
Ngày mai chặn miền ải Bắc
Tựa lưng vào đêm sông Cầu

Việc bài thơ được Phan Lạc Hoa phổ nhạc cũng khá tình cờ. Đỗ Trung Lai kể:

Hôm đó nhà thơ, nhạc sỹ Nguyễn Trọng Tạo và nhạc sỹ Nguyễn Thụy Kha đến nhà anh Phan Lạc Hoa chơi. Lúc đó anh Tạo đang rất nổi tiếng với bài hát “Làng quan họ quê tôi” phổ thơ Nguyễn Phan Hách. Nhà hết chè, anh Hoa chạy đi mua, trong thời gian chờ bà chủ gói chè, anh Hoa cầm tờ báo văn nghệ lên đọc và bắt gặp bài thơ “Đêm sông Cầu” của tôi. Thế là anh vội vã chạy về và nói với anh Tạo: “Tôi có bài đối trọng với bài hát của anh rồi”. Và một tuần sau bài thơ đã được phổ nhạc thành bài hát “Tình yêu bên dòng sông quan họ”

.

Nhà thơ Nguyễn Thụy Kha nhớ lại:

Ngày ấy, Phan Lạc Hoa đã rất nổi tiếng với bài hát Tàu Anh Qua Núi do vợ anh – ca sĩ Thanh Hoa hát ở khắp các sàn diễn, thu âm ở Đài Phát Thanh, thu đĩa ở Dihavina. Đến khi anh phổ bài thơ Đêm Sông Cầu của Đỗ Trung Lai, thì có hai sự đánh giá ngược nhau.

Phái đàn anh thì chê viết hơi dễ dãi, còn bạn bè thì khen là một thứ xẩm mới tuyệt hảo. Bởi vậy dù Đài không nhận thu âm, Thanh Hoa vẫn mang đi hát ở khắp các sàn diễn. Lần nào hát Tình Yêu Bên Dòng Sông Quan Họ đều được đề nghị hát lại nhiều lượt. Và Thanh Hoa thì cứ thế mà “về đỉnh cao”, còn Phan Lạc Hoa ngày càng chìm “về vực sâu”.

Đấy là thời gian mà cặp vợ chồng này dù đã có với nhau ba mặt con, nhưng có những vết nứt không thể hàn gắn được nữa.

Phan Lạc Hoa sinh năm 1947, quê Hà Tây nhưng bố mất sớm, hai mẹ con dắt díu nhau tha phương cầu thực, cuối cùng lang bạt về Quảng Ninh. Tại vùng đất mỏ này ông tham gia các phong trào văn nghệ quần chúng, tỏ ra có năng khiếu nên được cử về học thanh nhạc ở nhạc viện Hà Nội. Tại đây ông yêu một cô sinh  viên nhỏ hơn ông ba tuổi nhưng học trước ông ba năm, người đen nhẻm, bé loắt choắt, nhưng có đôi mắt hút hồn .. Kết quả của mối tình say đắm là cái bầu khi cả hai còn chưa kết thúc khóa học. Thời 197x đây là chuyện động trời. Hai người sống với nhau không cưới xin.

Cô gái tên Nguyễn Thị Thanh ra trường được nhận về Đài phát thanh Giải phóng, lấy tên người yêu ghép với tên mình thành nghệ danh Thanh Hoa (*). Còn anh thì làm đủ nghề để kiếm sống .. Nhờ bạn bè giới thiệu, anh được về hát trong dàn đồng ca của Đoàn văn công của Tổng cục đường sắt bấy giờ do Tạ Đình Đề lãnh đạo, đến khi Tạ Đình Đề mất chức thì đoàn văn công cũng rã đám, anh lại thất nghiệp .. dù đã có tiếng tăm với Tàu Anh Qua Núi do chính Thanh Hoa trình bày. Chồng thì bế tắc trong khi vợ ngày càng nổi tiếng như cồn .. làm Phan Lạc Hoa thêm mặc cảm, kết quả là hai người sống ly thân dù vẫn ở chung nhà, và Phan Lạc Hoa trở thành bệnh nhân khoa tâm thần của bệnh viện Bạch Mai. Có lần ông than với Nguyễn Thụy Kha:

- Tao muốn chết quá! Đời tao kể như xong. Vợ thì bỏ, bài hát viết ra thì họ bảo là xẩm, không thu. Hát cứ như hát “chui”.

Và ông làm thật. Ngày 19/9/1982 sau khi xem xong Thanh Hoa biểu diễn ở một rạp hát, ông về nhà treo cổ tự kết liễu cuộc đời mình ..

Ba bài Thanh Hoa hát hôm ấy thì bài đầu là Tinh Yêu Bên Dòng Sông Quan Họ. Mời nghe thêm hai bài còn lại

Vi Sao Anh Ra Đi


Tàu Anh Qua Núi.


Nghe thêm bài Làng Quan Họ Quê Tôi của Nguyễn Trọng Tạo phổ thơ Nguyễn Phan Hách cũng qua tiếng hát Thanh Hoa



Bài thơ Làng Quan Họ của nhà thơ Phan Hách được sáng tác năm 1969, Nguyễn Trọng Tạo phổ nhạc năm 1978. Ngyên tác bài thơ

Làng Quan Họ

Nguyễn Phan Hách

Sông Cầu làm bao xanh
Ngang lưng làng Quan họ
Những cánh buồm nhớ thuơng
Câu ca đầu ngọn gió
Mẹ giặt yếm bên sông
Đêm trăng thanh hát gọi
Con nuớc chảy lơ thơ
Con cò đi lặn lội

Tháng Giêng mùa hát hội
Áo nâu ướp huơng trầm
Nón thúng quai thao rủ
Buông dài nếp xống thâm
Chen nhau sau khóm trúc
Trồng cơm vỗ bập bùng
Mắt như dao cau ấy
Nhìn bên Đoài bên Đông
Cửa đình hồ bán nguyệt
Chị cả tựa mạn thuyền
Anh hai ngồi bẻ lái
Quan họ về trao duyên
Anh dắt em qua cầu
Cởi áo đưa cho nhau
Nhớ về nhà đòi mẹ
Gió bay rồi còn đâu
Làng Quan họ quê tôi
Những ngày bom Mỹ dội
Quán đổ dưới gốc đa
Chín nhịp cầu đứt nối
Pháo lên núi Thiên Thai
Súng truờng lên Quán Dốc
Loan phượng vẫn ăn xoài
Vuờn xoan đào vẫn mọc
Em tiễn anh lên đường
Đứng bên bờ em hát
Muốn gửi đi theo anh
Cả dòng sông trong mát
Mẹ mang nuớc lên đồi
Yêu các con mẹ hát
Bao nhiêu máy bay rơi
Sau mái đầu tóc bạc…
Thuyền thúng thuyền thúng ơi
Có ghé về tỉnh Bắc
Nghe tiếng hát quê tôi
Trên tầm bom đạn giặc.

Mời nghe một album của Thanh Hoa


-----------------
(*) Về nghệ danh Thanh Hoa, theo vi.wikipedia thì
Năm 16 tuổi, bà bắt đầu học ở Trường Âm nhạc Việt Nam và tốt nghiệp Trung cấp năm 1970. Sau đó, bà trở thành ca sĩ của Đài phát thanh Giải phóng (còn có tên bí mật là đài CP-90). Nghệ danh Thanh Hoa ra đời trong hoàn cảnh này. Hai nghệ sĩ Thanh Hùng và Ngọc Hoa là hai nghệ sĩ cải lương bấy giờ nhận Thanh Hoa làm em nuôi. Những ca sĩ, nhạc sĩ hồi đó phải lấy tên bí danh để gửi vào Nam. Và cái tên Thanh Hoa là ghép tên của hai nghệ sĩ cải lương đó. Bài hát đầu tiên được phát sóng trên đài CP-90 là Cánh chim mùa xuân của nhạc sĩ Huỳnh Thơ năm 1970.

ref::
http://www.baomoi.com/Nha-tho-Do-Trung-Lai-tam-su-ve-Dem-song-Cau/152/3310854.epi
http://bichkhe.org/home.php?cat_id=147&id=2292
http://giaitri.vnexpress.net/tin-tuc/gioi-sao/trong-nuoc/nsnd-thanh-hoa-tiet-lo-ve-cuoc-hon-nhan-dau-tien-1878578.html