Ngày về - Hoàng Giác

Hoàng Giác 1949

Tung cánh chim tìm về tổ ấm
nơi sống bao ngày giờ đằm thắm
nhớ phút chia ly, ngại ngùng bước chân đi
luyến tiếc bao ngày xanh.

Tha thiết mong tìm về bạn cũ.
Nhưng cánh chim mịt mùng bạt gió.
Vắng tiếng chim xanh ngày vui hót tung mây.
Mờ khuất xa xôi nghìn phương. ..

Ai sống ở miền Nam trước 1975 hẳn ko xa lạ gì với giai điệu bài hát này, được dùng làm nhạc hiệu cho chương trình Chiêu hồi - một chương trình tâm lý chiến kêu gọi bộ đội miền Bắc bỏ ngũ.



Nhưng khổ thân tác giả, nghe nói do bài hát bỗng dưng được chính quyền miền Nam ưu ái thế, ở miền Bắc ông cũng bỗng dưng muốn khóc .. (*)

Tác giả ca khúc là Hoàng Giác. Ông sinh năm 1924 (Giáp Tí, cùng tuổi với Đoàn Chuẩn), người làng Chèm, Hà Nội. Thủa bé, theo học Trường Bưởi, cùng lớp với Dzoãn Mẫn (tác giả Biệt ly), Ngọc Bích (tác giả Mộng chiều xuân, Hương tình), Đoàn Chuẩn  .. Ham mê nhạc, ông tự học theo sách và năm 1945, 21 tuổi, ông viết tác phẩm đầu tay Mơ Hoa, một ca khúc lãng mạn như nhiều ca khúc bấy giờ, được nhiều người yêu thích

Cô hái hoa tươi, hãy dừng bước chân
Trên đường thầm xa, tôi nhắn cô em đôi lời
Lòng không lưu luyến, sao đành cô lãng quên,
Quên người gặp gỡ trong một chiều mơ.

Cách mạng tháng 8 nổ ra, ông hăng hái lên đường, và năm 1946 ông viết Ngày Về nói ở trên, trên đường về thăm nhà sau một chuyến công tác xa. Bản nhạc đã làm tên tuổi ông sống mãi .. Nhà thơ Du Tử Lê trong lần đầu về Việt Nam sau 1975 cũng bươn ba ra Hà Nội tìm gặp tác giả Ngày Về để xin thủ bút và chữ ký ..

ca sĩ Ánh Tuyết và nhạc sĩ Hoàng Giác

Ngoài Mơ Hoa và Ngày Về, Hoàng Giác còn viết thêm 16 ca khúc nữa: Lỡ cung đàn, Cô hái mơ, Quê hương, Hương lúa đồng quê, Bóng ngày qua,... trong đó có ba bài ông viết lời cho nhạc của Nguyễn Thiện Tơ là Tiếng hát biên thùy, Qua bến năm xưa và Trên đường về..

Sau 1954 Hoàng Giác ko còn viết nhạc nữa, chỉ dạy đàn kiếm sông. Ông có 4 con, hai trai hai gái, trong đó người con trưởng là nhà thơ Hoàng Nhuận Câm, giải nhất Thơ báo Văn Nghệ 1971-1972 cùng với Nguyễn Duy, Lâm Thị Mỹ Dạ, Nguyễn Đức Mậu ..




(*) là nghe nhiều người nói vậy, ví dụ ở đây hay ở vi.wikipedia . 
Nhưng thời ấy, thiếu gì tác phẩm của những tác giả đang sống ở miền Bắc được dùng ở Nam, điển hình là bài Tiếng gọi thanh niên của Lưu Hữu Phước còn được dùng làm quốc ca, tác giả đâu có sao ? Bên thơ văn thì Xuân Diệu, Huy Cận, Chế Lan Viên, Thế Lữ, Lưu Trọng Lư, Tế Hanh ..  được đưa vào nhiều sách giáo khoa dạy cho học sinh .. các nhà thơ ấy cũng đâu có sao ? 

Tôi nghĩ nguyên nhân sau 1954 ông ko sáng tác nữa, có thể vì thời ấy ở Bắc hô hào sáng tác kiểu hiện thực xã hội chủ nghĩa, ngoài ra ko chấp nhận bất kì trào lưu nào khác, lãng mạn tiểu tư sản càng bị lên án dữ .. Hoàng Giác, cũng như Đoàn Chuẩn .. bản chất là những nghệ sĩ tạch tạch sè (tiếng lóng chỉ tầng lớp trí thức tiểu tư sản bấy giờ) tính lãng mạn, ưa cuộc sống phóng khoáng .. nên hẳn ko thích kiểu sáng tác trong bó buộc ấy. Họ cũng thuộc típ người hiền lành, ko máu mê quyền lực nên cũng ko có nhu cầu uốn bút theo chiều gió để kiếm chút lợi danh .. và vì thế, dĩ nhiên ko được chiếu cố, phải dạy nhạc tư ở nhà kiếm sống thôi. Còn may ko dính vào NVGP ..