Tristesse - Sầu Chopin

Vương sầu nơi nao
Ý thắm tàn mau
Chưa nguôi yêu dấu
Mắt đã hoen mầu thương đau,
Khóc lúc đêm thâu
Ôi tiếng lòng lơ láo đón làn nước mắt ngày nào.
Khúc tình đầu, hẹn về sau.
Lắng về môi xưa, bỗng thấy buồn đưa
Xa xôi là nhớ, lúc duyên ra đời trong mơ

...





lyrics

Vương sầu nơi nao
Ý thắm tàn mau
Chưa nguôi yêu dấu
Mắt đã hoen mầu thương đau,
Khóc lúc đêm thâu
Ôi tiếng lòng lơ láo đón làn nước mắt ngày nào.
Khúc tình đầu, hẹn về sau.
Lắng về môi xưa, bỗng thấy buồn đưa
Xa xôi là nhớ, lúc duyên ra đời trong mơ
Tiếng hát đương tơ
Ta muốn níu em về với dòng châu
Ta hướng hết u sầu đến đời sau
Ta muốn tìm mau tới cõi nào nương náu.
Cho ta vừng sao, giá băng như niềm đau
Xót xa như tình mới
(Khóc cười cho)
Tâm hồn lên khơi,
Sẽ thấy sầu nguôi
Cho ta tìm tới kiếp vô biên chẳng tàn phai
Cất tiếng qua đời.
Ta sẽ thoát linh hồn giữa nẻo xa
Ta hoá kiếp nên lời hát bài thơ
Ta biến thành tâm tư mối tình tan vỡ
Cho ta thành mơ
Sống yên trong nghìn thu
Vắng tanh như đời gió
Ðắm trong tình cũ
Bóng ta còn nhớ
Thiên thu sầu u.

Lệ Thu vừa trình bày lời Việt của Phạm Duy soạn cho bản Etude N° 3, op. 10 in E Major của Chopin.

Chopin là cái tên rất quen thuộc với người Việt. Năm 1980 cả Việt Nam như sôi lên khi Đặng Thái Sơn giành giải nhất trong cuộc thi piano mang tên Chopin tại Ba Lan. Vừa ngay năm trước Lê Bá Khánh Trình giành được giải đặc biệt trong kì thi Olypic Toán Quốc tế ở Luân Đôn (1979). Đấy cũng là thời gian vừa ngay sau chiến tranh biên giới với TQ, Việt Nam bị cả Tây lẫn Tàu nghỉ chơi. Dân cả nước đói vàng mắt, sống nhờ thực phẩm gia súc từ Liên Xô gởi cho. Những giải thưởng này như những liều morphine làm người Việt lâng lâng cảm giác tự hào đỉnh cao nhân loại cả khoa học lẫn nghệ thuật. Tên LBKT, ĐTS cùng với cả Chopin còn được nhắc nhở dài dài trên báo đài nhiều năm sau đó. 

Nghe Đặng Thái Sơn chơi bản etude này

(1810 - 1849)

Frédéric Chopin là một trong những nhạc sĩ bậc thầy của thời kỳ lãng mạn, cùng thời với Wagner, R. Schumann, F. Liszt (Đức), Verdi (Ý) ..

Chopin  sinh ngày 1/3/1810 có cha là người Pháp và mẹ là người Ba Lan. Tài năng âm nhạc của Chopin phát triển rất sớm, nổi tiếng thần đồng. Mới 7 tuổi đã trình diễn trước công chúng, sáng tác nhạc. Ngay trong thời gian theo học tại trường Chopin đã có những tác phẩm tầm cỡ. Từ 1931 ông qua Paris và sống ở đó cho đến khi mất do bệnh hoạn năm 1849 lúc chỉ mới 39 tuổi.

Étude tiếng Pháp, trong âm nhạc vốn dùng chỉ những bản nhạc được soạn làm bài tập để luyện kỷ thuật chơi đàn. Nhưng đến Chopin các étude ông soạn ko còn là những bài tập luyện ngón khô khan chán ngán nữa, mà là những tác phẩm âm nhạc thực sự. Nổi tiếng nhất trong các étude của Chopin là Étude số 3 của tập số 10 giọng Mi trưởng. Nhờ một người có chuyên môn phân tích để mọi người hiểu thêm tí về bản nhạc:

Tác phẩm không phức tạp lắm với một chủ đề, một biến tấu và phần tái hiện chủ đề cuối cùng. Đầu tiên tay phải chơi chủ đề gồm một giai điệu chậm cùng âm hình đệm kiểu Alberti (kiểu đệm thường được sử dụng ở thời cổ điển, lấy theo tên nhà soạn nhạc Domenico Alberti).

Tay trái thực hiện những quãng nhảy duyên dáng và tạo nền hòa âm cho chủ đề. Đoạn biến tấu hối hả ở giữa là nơi thử thách kĩ thuật của người chơi. Nhưng rốt cuộc nó cũng nhập vào nhịp điệu êm ả của chủ đề và đoạn coda bắt đầu bằng việc trình bày lại chủ đề ban đầu.

Có một giai thoại kể rằng trong lúc dạy bản étude này cho một học trò của mình là Adolf Gutmann, Chopin đã bật khóc và kêu lên:“Ôi quê hương tôi!” Chopin cũng lưu ý rằng tác phẩm này là một trong những tác phẩm thân tình nhất ông từng soạn.

Ông tuyên bố: “Cả cuộc đời tôi, tôi chưa bao giờ có thể tìm thấy lần nữa một giai điệu đẹp đến thế.”

(Ngọc Anh - tuanvietnam.net )

Bản étude của Chopin vốn không lời. Nhưng giai điệu tuyệt đẹp đã quyến dụ nhiều nhạc sĩ sau đó đã viết lời cho nó. Lời Pháp sau đây được Jean Loysel viết

L'ombre s'enfuit
Adieu beau rêve
Où les baisers
S'offraient comme des fleurs
La nuit fut brève

Hélas pourquoi si tôt fermer nos cœurs
À l'appel du bonheur
L'ombre s'enfuit
Ma lèvre hésite
À murmurer
Après de doux aveux
Des mots d'adieu

Le soleil paraît trop vite
Faut-il donc que l'on se quitte
Que m'importe à moi l'envol du temps

Je voudrais tant
Retarder l'aurore
Et t'aimer encore...

Giọng ca Tino Rossi đã giúp bản nhạc bay xa từ thời 193x



Ở Việt Nam ngoài Phạm Duy còn nhiều người khác cũng viết lời Việt cho bản nhạc tuyệt vời này. Lời Việt sau đây của Anh Ngọc (1996), Mai Hương ca



lyrics

Ôi ! Đàn năm xưa, luyến tiếc buồn ngân
Ru bao lời cũ. Nhắc ta bao ngày xa xôi !
Phút ấy xa rồi
Ôi ! Hỡi đàn vang chi những lời ca não nùng
Nhắc làm gì ? Bao ngày qua.

Phương trời xa xăm. Chiếc én liệng bay
Bao nhiêu sầu nhớ sẽ phai đi cùng thời gian
Lá úa hoa tàn, năm tháng cứ êm đềm trôi dần dần
Nhưng mãi mãi ta mong mối tình đau thương
Khiến lòng ta tan nát cùng với gió.

Ta mang đời ta
Mãi như con thuyền xuôi
Bến xa xăm mặc gió
Thôi buồn làm chi
Luyến tiếc làm chi.

Đau thương rồi cũng sẽ phai đi cùng thời gian
Lá úa hoa tàn
Thôi gió cuốn gieo buồn cho lòng người
Nhưng mãi mãi ta mong mối tình đau thương
Khiến lòng ta tan nát cùng với gió.

Khóc cho tình ta
Mãi như con thuyền xuôi
Bến xa xăm mặc gió
Ta mang sầu nhớ, ta mang sầu nhớ
Đau thương nghìn năm.

Nghe Lang Lang một pianist tài năng đời 8x của Tàu chơi lại bản étude.



Phạm Ngọc Lân đàn ca với lời Việt tự soạn.


Mời nghe lại bản étude với tiếng đàn của Richard Clayderman


Tiếng violon của Andre Rieu


Ai thích nhạc cổ điển thì mời xem màn trình diễn của Đặng Thái Sơn và các đối thủ trong cuộc thi Chopin năm nào