Hoa sữa

Đọc lời phê Phong Kiều Dạ Bạc là "Thi nhân tham cầu hảo cú nhi lý bất thông giả, diệc ngữ bệnh dã" của nhà thơ học giả đời Tống, bất chợt lại nhớ đến Hoa Sữa của Hồng Đăng. Đây là bài hát trong phim Hà Nội mùa chim làm tổ (1978) của nữ đạo diễn Đức Hoàn, do Lê Dung thể hiện.


giai điệu thiết tha, sâu lắng thể hiện nỗi nhớ nhung của hai người yêu nhau đằm thắm bỗng phải chia xa

Kỷ niệm ngày xưa
Vẫn còn đâu đó.
Những bạn bè chung,
Những con đường nhỏ.

Hoa sữa vẫn ngọt ngào đầu phố đêm đêm,
Có lẽ nào anh lại quên em?
Có lẽ nào anh lại quên em?

Nhưng phim ra rạp, tiếng hát Lê Dung vang lên .. không mấy ai để ý.

Có lẽ bấy giờ, cái thời điểm những năm cuối 197x ấy, mọi người đều được dạy phải sống hi sinh mình vì mọi người, những chuyện riêng tư là bé mọn, chẳng đáng kể gì. Dân cả nước ăn sắn, bobo thay cơm đói vàng mắt, tới đám cưới chỉ ăn kẹo uống nước trà vẫn hát vang tàu anh qua núi, gặp em trên cao lộng gió và cả bác cùng chúng cháu hành quân .. rất ư lạc quan cách mạng, ít nhất biểu hiện bên ngoài là vậy. Trong không khí ấy những câu hỏi siêu hình kiểu nhớ hay không nhớ như thế làm sao tồn tại.

Phải đợi gần 10 năm sau, trong không khí của buổi đầu cởi trói, lòng người cũng đã cởi mở hơn với những thứ kỉ niệm riêng tư bấy lâu giấu kín, bài hát qua bản cover của Nhã Phương mới tìm được sự đồng cảm rộng rãi, sống lại



Bài hát được thu băng cassette, phát hành rộng rãi, ngược ra đến tận Hà Nội, chinh phục người nghe ngoài ấy. và được nhiều giọng hát vàng tiếp sức. Thanh Hoa, Thanh Lam



Hồng Nhung



và nhiều nữa, Thu Phương, Lệ Quyên, Hồ Quỳnh Hương, Mỹ Tâm. Mai Khôi, ..

Bài hát ngày càng được phổ biến rộng rãi, được xem là một trong số những bài hát hay nhất về Hà Nội. Và hoa sữa bỗng dưng trở thành loài hoa biểu tượng cho Hà Nội. Những người từng một thời gắn bó với Hà Nội khi đi xa, nhớ về hà Nội là nhớ đến mùi hoa sữa ngọt ngào đầu phố đêm đêm .. Và nhiều đường phố miền Trung bỗng dưng xuất hiện những hàng hoa sữa, cụ thể hóa nỗi nhớ kia của những quan chức từng một thời gắn bó với Hà Nội.

Nhiều năm trôi qua, hàng cây đã lớn, đến mùa hoa trổ bông, mùi hoa sữa trên những đường phố ấy hóa ra không ngọt ngào, mà là ngạt ngào đầu phố đêm đêm ngày ngày, những người dân ở đấy thở không nổi, nhiều người phát bệnh. Năm ngoái (2015) tp Qui Nhơn đã phải cho chặt 3000 cây hoa sữa trồng từ 1994.

Hóa ra nhạc sĩ khi sáng tác bài hát, dù đã sống ở Hà Nội đã hàng chục năm, vẫn không hề biết hoa sữa là như nào, và mãi 25 năm sau đấy ông mới lần đầu nhìn thấy hoa sữa. Ông nhớ lại: Năm đó, nữ đạo diễn Đức Hoàn đặt tôi viết một nhạc  phẩm cho phim: "Hà Nội mùa chim làm tổ" lúc tôi đi tìm chủ đề thì mãi không tìm ra tưởng là bế tắc rồi, sau đấy có một nhà thơ ở Hà Nội, bảo: "Anh Đăng ơi, có một loài hoa sữa ở Hà Nội ít người biết nhưng hay lắm anh xem thử thế nào, hoa có mùi thơm rất nồng nàn, rất quyến rũ mọc ở hồ Hale, với con đường Nguyễn Du”.

Nào tôi có biết đến hoa sữa là thế nào đâu, nghe đến đấy tôi lấy cái ý đấy viết ngay một bài hát cũng chỉ trong mấy phút là xong, lấy tên là "Hoa sữa".

Thật may mắn cho chúng ta, ông đã không từng sống cạnh cây hoa sữa, chỉ hình dung nó qua cái tên rất đỗi gọi tình, rồi dùng cái hương thơm ngọt ngào chỉ có trong trí tưởng ấy mà ướp vào nỗi nhớ đễ mỗi khi ta nghe bài hát, những kỷ niệm xót xa dường như cũng đằm thắm hơn.

*

Đây không phải là lần đầu Hồng Đăng nhìn chữ đoán nghĩa. Vào những năm 195x, nghe cái tên sa nhân hay hay, ông viết bài hát Giữa Mùa Hái Sa Nhân, được Thương Huyền thu, phát trên đài TNVN, nhiều người khen hay. Nhiều năm về sau có người nói cho ông biết, người ta không đi hái sa nhân bao giờ, mà chờ nó rụng để nhặt.

Hồng Đăng tên thật Phan Hồng Đăng, sinh năm 1936 tại Nghê An. Những năm 195x khi còn là học sinh trong khu kháng chiến ông đã bắt đầu sáng tác nhạc. Hòa bình lập lại, ông về Hà Nội theo học khóa sáng tác đầu tiên của Trường Âm nhạc VN.

Ông từng giữ chức Phó TTK Hội Nhạc sĩ, TBT tạp chí Âm nhạc, ..

Mấy năm trước ông gây ồn ào một dạo trên báo chí trong nước lẫn hải ngoại khi cùng với Phạm Tuyên và Trọng Bằng phê phán kịch liệt Phạm Duy từ tư cách đến nhạc thuật.

Tính đến nay ông dã sáng tác khoảng 1000 tác phẩm bao gồm nhiều thể loại ca khúc, nhạc phim, hợp xướng, khí nhạc .. trong số đó có hai ca khúc được biết đến nhiều, Hoa Sữa và Biển Hát Chiều Nay. Mời nghe Thu Phương ca bài này