Mẫn nông 2

Hồi nhỏ, đọc bài thơ 

Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.

cứ nghĩ là ca dao. Rất lâu sau này mới biết đó là bản dịch tuyệt hay bai thơ Mẫn nông (2) của Lí Thân. (Mẫn nông 1 đã học hôm trước)

憫農 (2)

鋤禾日當午,
汗滴禾下土。
誰知盤中餐,
粒粒皆辛苦。
李紳

Giản thể

锄禾日当午,
汗滴禾下土。
谁知盘中餐,
粒粒皆辛苦。

Âm

Sừ hoà nhật đương ngọ,
Hãn trích hoà hạ thổ.
Thuỳ tri bàn trung xan,
Lạp lạp giai tân khổ.
Lí Thân.

Chú

憫 mẫn: thương xót.

鋤禾 sừ hòa: dùng cuốc làm cỏ lúa. 鋤 sừ: cuốc. Theo sách Tam thiên tự thì sừ là bừa (sừ bừa cúc cuốc chúc đuốc đăng đèn .. ), nhưng tra các từ điển của người Tàu thì đều mô tả sừ là cuốc.

當午 đương ngọ: đương lúc trưa, giữa trưa. 當 đương: ngay khi. 

汗滴 hãn tích: mồ hôi nhỏ giọt. 滴 tích: nhỏ, giọt. Ta quen đọc là "trích".

禾下土 hòa hạ thổ: đất dưới chân lúa.

盤中餐 bàn trung xan: bữa cơm trên mâm. 餐 xan: cơm, thức ăn; bữa ăn. 午餐 ngọ xan: bữa ăn trưa. 

粒 lạp: hạt (gạo, cơm).

辛苦 tân khổ: cay đắng, nhọc nhằn. 辛 tân: vị cay. 苦 khổ: vị đắng.

李紳 Lí Thân (772-846), nhà thơ thời Trung Đường

Nghĩa

Dùng cuốc làm cỏ lúa lúc trời đang trưa,
Mồ hôi nhỏ giọt rơi xuống ruộng lúa.
Ai biết rằng trên mâm cơm kia,
Từng hạt từng hạt đều cay đắng.

Tạm dịch:

Cày đồng trưa nắng to,
Giọt giọt mồ hôi nhỏ.
Bưng cơm ăn ai hay,
Hột hột bao gian khó.

Chép thêm một số bản dịch đcọ được trên trang thiviên . net

Khương Hữu Dụng:
Xới lúa, trời đứng bóng,
Mồ hôi đổ xuống ruộng.
Ai biết cơm trong mâm,
Hạt hạt đều cay đắng.

Lê Nguyễn Lưu:
Cấy lúa giữa ban trưa,
Mồ hôi ngoài ruộng đổ.
Ai hay một bát cơm,
Hạt hạt đầy tân khổ.

Thiên Thanh:
Làm cỏ giữa trưa nắng,
Mồ hôi nhỏ xuống đồng.
Ăn cơm có ai nghĩ,
Mỗi hạt khổ cực không?

Hình trên mạng