Lũng Tây hành . Trần Đào

隴西行其二         Lũng Tây hành kỳ 2

誓掃匈奴不顧身 Thệ tảo Hung Nô bất cố thân

五千貂錦喪胡塵 Ngũ thiên điêu cẩm táng Hồ trần

可憐無定河邊骨 Khả liên Vô Định hà biên cốt

猶是春閨夢裡人 Do thị xuân khuê mộng lý nhân.

陳陶             Trần Đào

Chú.

- 隴西 Lũng Tây, xưa là vùng đất biên giới phía Bắc của Tàu, nay thuộc tỉnh Cam Túc.

- 行 hành: tên một loại thơ xưa, thường được viết theo thể cổ phong, nhạc phủ .. (nhưng bài Lũng Tây hành trên đây là một bài thơ luật tuyệt). Vài bài hành nổi tiếng: Tì bà hành (Bạch Cư Dị), Hiệp khách hành (Lí Bạch), Sở kiến hành (Nguyễn Du),  Hành phương Nam (Nguyễn Bính), .. 

- 匈奴 Hung Nô, chỉ bộ tộc ở vùng biên cảnh phía tây-bắc nước Tàu.

- 顧 cố: quay đầu nhìn. 不顧 bất cố: không quay đầu nhìn, không để ý tới. Bất cố liêm sỉ: ko kể gì đến liêm sỉ. 

- 貂 điêu: tên một loại chuột to, da có thể dùng làm mũ, áo ấm, rất quý. 錦 cẩm: áo gấm. 貂錦 mũ diêu áo gấm, ở đây chỉ tướng sĩ của một đơn vị được trang bị rất tốt, hẳn là một đơn vị thiện chiến. 

- 胡塵 Hồ trần: đất người Hồ. 胡 Hồ: Người Hồ, giống dân thời xưa ở phương bắc và tây Trung quốc. 塵 trần: bụi đất. 

- 可憐 khả liên: khá thương, đáng thương thay. 

- 無定河 Vô Định hà: sông Vô Định, một nhánh của sông Hoàng Hà, ở phía bắc tỉnh Thiểm Tây. Do sông chảy qua vùng đất cát bị đổi dòng luôn, nên có tên "Vô Định". Nơi đây từng là chiến trường, giữa quân Hán và Hung Nô, nơi vùi thây quân lính của hai bên. Kiều: Đống xương Vô Định đã cao bằng đầu.

- 猶是 do thị: như 還是 hoàn thị = vẫn còn là. 

- 春閨 xuân khuê: phòng xuân. Chỉ phòng riêng của phụ nữ còn trẻ.

- 夢裡人 mộng lí nhân: người trong mộng.

陳陶 Trần Đào (812 ~ 885), nhà thơ thời Vãn Đường. 

Ông có một chùm bốn bài Lũng Tây hành, trong đó bài thứ hai (trên đây) được nhiều người biết đến hơn cả. Tác giả sống vào thời Vãn Đường, những cuộc chiến tranh xảy ra liên miên, lúc với Thổ Phồn, Đột Quyết; lúc với các phiên trấn không quy phục triều đình, với quân khởi nghĩa Hoàng Sào, ... . Tác giả mượn chuyện Lí Lăng chinh phạt quân Hung Nô thời nhà Hán để phản ánh nỗi khổ loạn li của người dân bấy giờ.

Nghĩa. Bài hành Lũng Tây thứ 2

Thề quét sạch quân Hung Nô không tiếc thân mình, năm ngàn chiến sĩ mũ da áo gấm đã vùi thân nơi đất Hồ.

Thương thay bộ xương bên dòng sông Vô Định, vẫn còn là người trong mộng của người thiếu phụ trẻ nơi phòng khuê. 

Tạm dịch

Thề quét Hung Nô chẳng tiếc thân,

Đất Hồ vùi xác mấy ngàn quân.

Xương bờ Vô Định dầm sương gió,

Gái chốn phòng khuê mỏi giấc xuân.

.

Một số bản dịch thơ thấy trên trang thivien . net

.

Thề quét Hung Nô sá mất còn

Năm nghìn tướng sĩ đất Hồ chôn

Thương thay! Xương chất bờ Vô Định

Mà vẫn người trong mộng gối xuân.

Khương Hữu Dụng

.

Đánh Hung Nô quyết liều thân

Năm ngàn tướng sĩ vùi xuân đất Hồ

Sông Vô Định đống xương khô

Người còn trong mộng mấy cô khuê phòng

Trần Trọng Kim 

.

Quên mình thề giết Hung Nô

Năm ngàn tướng sĩ bụi Hồ vùi thân

Bên sông Vô Định xương tàn

Vẫn người trong giấc mộng xuân khuê phòng

Trần Trọng San

đống xương Vô Định đã cao bằng đầu (Kiều)