Họa mi điểu

 

畫眉鳥 

百囀千聲隨意移，

山花紅紫樹高低。

始知鎖向金籠聽，

不及林間自在啼。

歐陽修

Âm

Bách chuyển thiên thanh tuỳ ý di,

Sơn hoa hồng tử, thụ cao đê.

Thuỷ tri toả hướng kim lung thính,

Bất cập lâm gian tự tại đề.

 

Chú

畫眉鳥 Họa mi điểu: chim họa mi.

百囀千聲 bách chuyển thiên thanh: trăm chuyển ngàn tiếng, ý là chim họa mi có thể uyển chuyển biến hóa, thay đổi nhiều giọng. 囀 chuyển: đổi giọng.

樹高低 cây rừng cao hoặc thấp.

始知 thủy tri: nay mới biết được. 始 thủy ở đây là phó từ: mới.

金籠 kim lung: lồng vàng.

不及 bất cập: không bằng.

歐陽修 Âu Dương Tu (1007 - 1072) nhà văn nổi tiếng đời Tống. Nhà nghèo, đỗ tiến sĩ, quan đến Hình bộ, rồi binh bộ thượng thư. Tính cương trực, từng nhiều lần can ngăn vua mà bị biếm chức. Sau Vương An Thạch lên làm tể tướng, ông bất đồng chính kiến, nên xin cáo quan về nhà, đucợ mấy năm thì mất. Ông được liệt vào Đường Tống bát đại gia, nổi tiếng về văn và từ hơn là thơ.

 

Nghĩa

Có thể hót trăm ngàn tiếng, tùy ý thay đổi,

Khi thì đậu trên cây hoa núi màu đỏ cây hoa màu tím, khi thì đậu cây cao khi thì cây thấp (mà hót).

Mới biết nghe tiếng chim bị nhốt trong lồng vàng hót,

Không bằng chim tự do tự tại trong rừng hót.

Tạm dịch

Trăm giọng líu lo tùy ý đổi,

Bụi hoa thấp bé với cây cao.

Mới hay giọng hót trong lồng tía,

Cùng với chim trời sánh được sao.

hình internet