thơ vua

三杯紅酒群黎血，

數盞青茶百姓膏。

天淚落時民淚落，

歌聲高也哭聲高。

Tam bôi hồng tửu quần lê huyết,

Sổ trản thanh trà bách tính cao.

Thiên lệ lạc thời dân lệ lạc,

Ca thanh cao dã khốc thanh cao.

Chú:

- 黎 lê. Nghĩa gốc là một loại hồ dán nấu từ gạo nếp; sau được mượn chỉ đám đông. Lê dân = dân chúng. Lê còn chỉ màu đen, nên lê dân hay được dịch là dân đen. 群黎 quần lê = đám đông, dân chúng.

- 百姓 bách tính = trăm họ, chỉ dân chúng.

- 膏 cao. Nghĩa gốc là mỡ nước (Mỡ miếng gọi là chi 脂, mỡ nước gọi là cao 膏). Mở rộng, chỉ những chất sền sệt như mỡ, ví dụ thức ăn hay thuốc được cô đặc lại. Đông y có phương thuốc nấu từ xương động vật cũng gọi là cao: cao hổ cốt, cao khỉ, .. 

Nghĩa:

Ba li rượu hồng là máu của dân đen,

Mấy chén trà xanh là cao xương trăm họ.

Lúc trời rớt nước mắt là dân rơi lệ,

Tiếng ca cao tiếng khóc càng cao.

Tạm dịch

ba chén rượu nồng dân máu đỏ

mấy li trà ngọt chúng xương vàng

trời rơi nước mắt người rơi lệ,

tiếng hát vang tiếng khóc cũng vang.

Bản dịch thơ của Tôn Thất Sa:

Ba chung rượu đỏ dường dân huyết,

Một chén trà xanh tợ cốt cao.

Trời nhỏ lệ như dân nhỏ lệ,

Tiếng ca cao múa khóc càng cao.

Chú thích: Đây là bốn câu thực + luận trong bài thơ Đường luật được cho là của vua Thành Thái làm khi ra HN khánh thành cầu Doumer (tức Long Biên ngày nay). Nhưng theo một số tài liệu khác thì vua Thành Thái bảo không phải của ông, mà do Hoàng Cao Khải thác tâm sự ông mà viết. Lại theo một tài liệu khác cho biết vua Minh Mạng cũng có một bài thơ gần giống, chỉ sai khác một số chữ.

Phiên bản chữ Hán trên đây lấy từ trang báo Van nghệ, có khác với bản thấy chép trên trang thivien . net

Những đứa trẻ rắc muối. Hình trên mạng.