Chiều không gió
Truyện ngắn
I. Người bạn
Tôi trở lại làng quê vào một chiều tháng Tư, nắng hanh và gió lặng. Mười lăm năm rồi kể từ ngày hòa bình.
Ngang qua một quán nhỏ bên đường, tôi ghé mua thẻ nhang. Định ghé nhà người bạn cũ, thắp cho nó. Lữ – thằng bạn thân từ hồi tiểu học. Mùa hè đỏ lửa năm 1972, nó thi hỏng tú tài hai, bị gọi nhập ngũ vào Thủ Đức, ra trường về Thủy Quân Lục Chiến. Từ sau ngày thống nhất, không có tin tức gì về nó.
Tôi ghé nhà lúc trời đã ngả chiều. Căn nhà tre vách đất, mái tranh đã sậm màu nâu đen mốc thếch. Dàn bí trước sân không còn trái, lá già úa cong.
Bà cụ – mẹ Lữ – ngồi trên chõng tre, tóc cắt ngắn, bạc trắng, mắt lóa vẫn còn nhận ra tôi, đáp lại lời chào.
Nghe tiếng, vợ nó từ dưới bếp chạy lên. Cô bé trắng trẻo xinh xinh ngày nào giờ đã thiếu phụ da khô, đen. Thấy tôi, em mừng rỡ:
— Trời ơi, anh! Lâu quá mới gặp lại…
Phải, gần hai mươi năm, từ ngày tôi bỏ làng lên tỉnh trọ học. Ngày Lữ lấy vợ, tôi bận, không về kịp, nhưng vẫn nhớ dáng cô gái học sau chúng tôi mấy lớp, hay đứng ở đầu dốc ngóng ra sông.
Tôi ngập ngừng:
— Cho anh thắp nén nhang…
Em lúng túng:
— Dạ… anh vào thắp cho ông bà nén nhang. Còn anh Lữ… em chưa có tin tức gì, nhưng chắc ảnh chưa mất đâu anh. Em đi xem nhiều nơi, thầy nào cũng bảo… ảnh đang sống ở xa, chưa tiện tin về...
Tôi nhìn em. Ánh mắt em chùng xuống, rồi ngước ra hiên.
Lòng tôi se thắt. Tôi đã gặp một người quen cùng đơn vị với nó kể lại, những ngày cuối tháng Ba ấy, đơn vị bị phục kích trên đường rút quân về Đà Nẵng. Khi tập hợp lại ở Sơn Chà, không còn thấy Lữ đâu nữa.
Có những sự thật, nói ra không làm ai nhẹ lòng. Chỉ khiến hi vọng tan như tro.
II. Người mẹ
Tôi ngồi trên chõng, nghe tiếng chân người ngoài sân.
Cái thằng bạn học thuở nhỏ, hay rủ con tôi ra bến tắm sông, giờ tóc đã hoa râm.
Mười lăm năm rồi. Tôi chỉ mong có ai đến, thắp cho nó nén nhang. Vậy mà… chẳng có nhang nào cả.
Tôi muốn lập bàn thờ cho nó từ lâu. Mỗi năm giỗ chồng, lòng lại quặn thắt. Nhưng con dâu tôi… nó không chịu.
Tôi từng góa bụa lúc mới ngoài hai mươi. Chồng tôi đi lính, chết tận bên Tây. Không có con. Tôi ở vậy, nuôi mẹ chồng, đến gần bốn mươi mới lén lút làm vợ bé một người đàn ông đã có vợ con – chỉ mong có đứa con để nương tựa khi tuổi già.
Tôi hiểu cảnh đàn bà chờ chồng. Chờ mãi, rồi chẳng ai về.
Ba năm sau ngày hòa bình, tôi nói với nó:
— Mình lập bàn thờ đi con. Con thắp cho nó nén nhang, rồi tìm đứa nào tử tế hiền lành mà đi bước nữa… Đời người con gái, dài lắm mà cũng ngắn lắm.
Nó khóc. Rồi đi xem bói. Về bảo tôi:
— Thầy nói ảnh chưa chết.
Nghe nó nói, tôi nửa tin nửa ngờ, nhưng bụng cũng thầm hi vọng. Ừ, biết đâu đấy. Chỉ thương nó, còn trẻ quá mà cứ phải mòn mõi đợi chờ.
Sau vài lần thúc dục, nó cứ khóc, không nghe. Tôi dần không dám nhắc chuyện bàn thờ nữa.
Có người cùng cầu trời khẩn Phật, có người nghe kể chuyện nghịch ngợm thời nhỏ của nó cùng tốt.
Nhưng nhiều khi nhìn nó, tôi lại ứa nước mắt, lặng lẽ. Giá như chúng nó kịp có một đứa con thì tôi cũng đỡ băn khoăn.
III. Người vợ
Tôi biết anh đã chết. Từ lâu rồi.
Ngày ấy, khi cả nước đang hân hoan hòa bình, tin rụng xuống làng như lá cuối mùa.
Tôi lặn lội tìm hỏi bạn bè cùng đơn vị anh ấy. Đã biết tin anh mất trên đường rút quân về Đà Nẵng vào một ngày cuối tháng ba.
Tôi không muốn lập bàn thờ.
Mẹ nhiều lần bảo tôi làm. Mẹ cũng nhiều lần bảo tôi đi lấy chồng. Đừng phí hoài một tuổi xuân như mẹ xưa.
Mẹ nói anh đã chết. Nhưng trong mắt mẹ, tôi thấy niềm hi vọng mong manh, anh chỉ chưa về. Mẹ không thể tưởng tượng tượng được con mẹ chết đâu đó giữa rừng, hay dưới biển. Chết mất xác.
Tôi không đi. Không phải vì hi vọng. Mà vì tôi cần ở lại.
Mẹ già yếu, chỉ còn tôi bên cạnh. Mẹ không nói, nhưng tôi biết – tôi là người cuối cùng còn ngồi lắng nghe chuyện anh nghịch ngợm hồi còn thơ dại mẹ kể đi kể lại anh mỗi ngày.
Nếu tôi đi, mẹ còn lại gì?
Một căn nhà lặng gió, một bóng già và mấy câu chuyện cũ mèm không ai hỏi nữa.
Tôi nói dối. Tôi đi xem bói. Tôi kể cho mẹ nghe những lời “anh vẫn còn sống”… chỉ để mẹ thôi giục tôi bước đi.
Tôi ở lại.
Ở lại vì anh. Vì mẹ anh. Vì chính tôi – người không biết bắt đầu lại từ đâu.
IV. Người bạn (kết)
Chiều xuống chậm, ánh nắng vỡ thành những vệt cam loang cuối hiên.
Không gió. Lá tre cũng ngưng xào xạc. Chỉ có tiếng võng kẽo kẹt đầu nhà, như ai đó vẫn đong đưa trong ký ức.
Tôi lặng lẽ cắm ba cây nhang lên bàn thờ ông bà. Làn khói quẩn quanh.
Tối đó tôi ngủ lại làng.
Trằn trọc. Gió không lên.
Trong giấc mơ, tôi thấy Lữ mặc áo lính cũ, đứng bên bờ sông. Gió ngược thổi tóc hắn bay rối, mặt quay đi.
Tôi gọi.
Hắn không quay lại.
Mười lăm năm rồi. Bao lâu nữa thì một người thật sự vắng mặt?
Tôi không biết.
Bởi có khi, sống không phải là để giữ lấy sự thật, mà để giữ lấy nhau.
Chat GPT
