1. Triết học là gì?
Triết học (từ gốc Hy Lạp philosophia - "tình yêu đối với sự khôn ngoan") là ngành học nghiên cứu những câu hỏi căn bản nhất về:
-
Thế giới: Thế giới là gì? Nó có nguồn gốc và bản chất ra sao?
-
Con người: Con người là ai? Ý thức, tự do, linh hồn có tồn tại không?
-
Nhận thức: Ta biết được gì? Làm sao biết điều mình biết là đúng?
-
Giá trị: Cái gì là tốt, xấu, đúng, sai, công bằng, hạnh phúc?
Nói ngắn gọn, triết học là nỗ lực lý tính để hiểu bản chất sâu xa của hiện thực, của con người và của tư duy.
2. Vì sao phải học tập, nghiên cứu triết học?
-
Mở rộng tư duy: Triết học giúp ta đặt câu hỏi và tư duy phản biện, không chấp nhận mọi thứ như hiển nhiên.
-
Hiểu rõ thế giới và chính mình: Nhờ triết học, ta hiểu mình đang sống trong một thế giới có quy luật, có lịch sử tư tưởng, và có sự vận động không ngừng.
-
Định hướng giá trị sống: Triết học giúp ta suy ngẫm về điều gì thực sự có ý nghĩa, từ đó sống có định hướng, có chiều sâu.
-
Nền tảng của nhiều ngành khác: Khoa học, chính trị, đạo đức, tôn giáo, nghệ thuật… đều bắt đầu từ những câu hỏi triết học.
3. Triết học có cần thiết cho cuộc sống không?
Có. Dù bạn có học triết hay không, bạn vẫn đang "sống" triết học mỗi ngày, trong cách bạn:
-
Chọn điều gì là đúng hay sai (đạo đức).
-
Tin vào điều gì là thật hay giả (nhận thức).
-
Hiểu bạn là ai và nên sống thế nào (bản thể và hiện sinh).
Chẳng hạn: khi bạn băn khoăn "Tôi sống để làm gì?", "Công bằng là gì?", hay "Có số phận hay không?", thì bạn đã đang suy tư triết học rồi đó.
4. Nếu muốn học triết thì học như thế nào?
Tùy vào mục tiêu của bạn mà cách học có thể khác nhau. Nhưng đây là một lộ trình chung:
a. Học cách đặt câu hỏi và suy nghĩ
Đọc sách, suy ngẫm và trò chuyện với người khác. Triết học không bắt đầu từ đáp án, mà từ câu hỏi.
b. Làm quen với các triết gia và trường phái lớn
Plato, Aristotle, Descartes, Kant, Hegel, Marx, Nietzsche, Sartre, Wittgenstein… mỗi người đều đưa ra một cách hiểu riêng về thế giới và con người.
c. Học triết theo chủ đề
Ví dụ: triết học chính trị, triết học đạo đức, hiện sinh, phân tích ngôn ngữ, triết học khoa học…
d. Liên hệ với thực tiễn
Hãy hỏi: tư tưởng này giúp gì cho cuộc sống, công việc, mối quan hệ hay niềm tin của mình?
e. Đọc chậm, đọc sâu, và đối thoại
Triết học không giống truyện tranh hay bài báo. Nó cần được nghiền ngẫm, phản biện, thảo luận.
5. Một số tác phẩm cơ bản nên đọc để tìm hiểu về triết học
Nếu bạn muốn học một cách hệ thống thì có thể làm thế này:
-
Đọc "Thế giới Sophie" hoặc sách nhập môn như của Politzer – để có khung khái quát.
-
Học theo giáo trình môn triết lớp 12 thời VNCH –
Các sách này thường chia rõ 4 phân môn:
-
Tâm lý học – Nghiên cứu hoạt động tinh thần, cảm giác, ý chí, trí nhớ…
-
Luận lý học (Logic) – Học về các quy luật của tư duy, lập luận.
-
Đạo đức học – Học về cái thiện, trách nhiệm, hạnh phúc…
-
Siêu hình học (Metaphysics) – Bàn về bản thể, hiện hữu, thực tại.
Nên học dần từng phần: tâm lý học → luận lý học → đạo đức học → siêu hình học.
Những cuốn sách ấy:-
Có lối trình bày chặt chẽ, ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu. Chủ yếu là giới thiệu các khái niệm cơ bản và các triết thuyết quan trọng từ cổ đại đến nay.
-
Phù hợp cho người mới học, đặc biệt là những ai thích suy nghĩ trừu tượng nhưng có khuynh hướng thực tiễn.
-
Mang đậm tinh thần khai phóng, ảnh hưởng triết học Pháp – phương Tây hiện đại – nhưng vẫn không xa rời văn hóa Á Đông.
Hiện nay, bạn có thể tìm các bản số hóa (PDF, scan) những sách này trên các diễn đàn như TVE-4U, Diễn đàn sách xưa, hoặc các nhà sưu tầm cá nhân.
-
-
Sau khi hiểu được những khái niệm cơ bản và có cái nhìn tổng quan về các triết thuyết xưa nay, tiếp tục tìm hiểu sâu hơn, xen kẽ triết học Tây Phương và triết học Đông phương
- Nhập môn:
- Thế giới Sophie (Jostein Gaarder): Tiểu thuyết dẫn dắt qua lịch sử triết học phương Tây, dễ đọc.
- Triết học căn bản (William F. Lawhead): Tổng quan rõ ràng về triết học phương Tây.
"Tư tưởng phương Đông" (Trần Văn Giàu). Phần đầu rất sâu và có hệ thống.
- Minh triết trong đời sống (Nguyễn Duy Cần): Triết học phương Đông thực tiễn, gần gũi.
- Lăng già tâm ấn hoặc các tác phẩm của Thích Nhất Hạnh (rất triết lý, dễ tiếp cận)
- Kinh điển chọn lọc:
- Cộng hòa (Plato): Bàn về công lý và xã hội lý tưởng.
- Đạo Đức Kinh (Lão Tử): Dạy về sự hài hòa và sống vô vi.
- Luận Ngữ (Khổng Tử): Hướng dẫn đạo đức và trách nhiệm xã hội.
- Nhập môn:
-
Ghi chép và đối thoại – tự đặt câu hỏi, viết lại suy nghĩ, trao đổi với bạn bè.
Tóm tắt: Triết học – đúng nghĩa – là gì?
Triết học, theo đúng nghĩa cổ điển và hiện đại, là:
-
Tư duy phê phán (critical thinking),
-
Đặt vấn đề thay vì áp đặt câu trả lời,
-
Tìm kiếm chân lý chứ không bảo vệ chân lý cố định.
Với người muốn tìm hiểu PG một cách có hệ thống, tôi nghĩ nên đọc bộ Phật học phổ thông của Thích Thiện Hoa. Còn nếu chỉ muốn liếc qua coi thử nó là cái gì, tôi nghĩ có thể đọc Nẻo vào Thiền học của Nhất Hạnh: https://langmai.org/tang-kinh-cac/vien-sach/thien-tap/neo-vao-thien-hoc/
ChatGPT không giới thiệu cuốn Câu chuyện triết học của W Durant. Nhưng tôi thấy cuốn này cũng rất đáng đọc, nên giới thiệu thêm ở đây.
https://drive.google.com/file/d/1s1cf0TTHapFWOf9lwslLMWnmA6SQUymm/view?usp=sharing
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Chú ý: chỉ cần dán link vào, không cần gõ thẻ khi post
Chèn EmoticonsHình (file có đuôi jpg, jpeg, png, bmp, gif ),
Nhạc (file có đuôi mp3 hoặc từ trang web nhaccuatui),
Video (từ Youtube)
Đổi cỡ, màu chữ:
[color="red"][size="20"] chữ cỡ 20 màu đỏ [/size][/color]
(màu dùng mã hexa hoặc tiếng Anh: red, blue, green, violet, gold ..)
Giới thiệu link: <a href="link"> tên link </a>
Chữ đậm <b> chữ đậm</b>
Chữ nghiêng: <i> chữ nghiêng </i>
Chèn Yahoo smiley (click Chèn emoticons để xem phím tắt)
Đã thêm mấy smiley nhưng chưa rảnh thêm vào bảng chèn. Phím tắt:
:-/ bối rối ;) nháy mắt ;;) đá lông nheo
:"> thẹn :X yêu thế =(( tan nát cõi lòng
Chú ý Nếu nút Trả lời ko hoạt động, xin chịu khó lên thanh địa chỉ, gõ thêm vào cuối (ngay sau html) ?m=1 rồi nhấn Enter, nút Trả lời sẽ ok. (29/11/18)