Triết học là gì

 

1. Triết học là gì?

Triết học (từ gốc Hy Lạp philosophia - "tình yêu đối với sự khôn ngoan") là ngành học nghiên cứu những câu hỏi căn bản nhất về:

• Thế giới: Thế giới là gì? Nó có nguồn gốc và bản chất ra sao?

• Con người: Con người là ai? Ý thức, tự do, linh hồn có tồn tại không?

• Nhận thức: Ta biết được gì? Làm sao biết điều mình biết là đúng?

• Giá trị: Cái gì là tốt, xấu, đúng, sai, công bằng, hạnh phúc?

Nói ngắn gọn, triết học là nỗ lực lý tính để hiểu bản chất sâu xa của hiện thực, của con người và của tư duy.

---

2. Vì sao phải học tập, nghiên cứu triết học?

• Mở rộng tư duy: Triết học giúp ta đặt câu hỏi và tư duy phản biện, không chấp nhận mọi thứ như hiển nhiên.

• Hiểu rõ thế giới và chính mình: Nhờ triết học, ta hiểu mình đang sống trong một thế giới có quy luật, có lịch sử tư tưởng, và có sự vận động không ngừng.

• Định hướng giá trị sống: Triết học giúp ta suy ngẫm về điều gì thực sự có ý nghĩa, từ đó sống có định hướng, có chiều sâu.

• Nền tảng của nhiều ngành khác: Khoa học, chính trị, đạo đức, tôn giáo, nghệ thuật… đều bắt đầu từ những câu hỏi triết học.

---

3. Triết học có cần thiết cho cuộc sống không?

Có. Dù bạn có học triết hay không, bạn vẫn đang "sống" triết học mỗi ngày, trong cách bạn:

• Chọn điều gì là đúng hay sai (đạo đức).

• Tin vào điều gì là thật hay giả (nhận thức).

• Hiểu bạn là ai và nên sống thế nào (bản thể và hiện sinh).

Chẳng hạn: khi bạn băn khoăn "Tôi sống để làm gì?", "Công bằng là gì?", hay "Có số phận hay không?", thì bạn đã đang suy tư triết học rồi đó.

---

4. Nếu muốn học triết thì học như thế nào?

Tùy vào mục tiêu của bạn mà cách học có thể khác nhau. Nhưng đây là một lộ trình chung:

a. Học cách đặt câu hỏi và suy nghĩ

Đọc sách, suy ngẫm và trò chuyện với người khác. Triết học không bắt đầu từ đáp án, mà từ câu hỏi.

b. Làm quen với các triết gia và trường phái lớn

Plato, Aristotle, Descartes, Kant, Hegel, Marx, Nietzsche, Sartre, Wittgenstein… mỗi người đều đưa ra một cách hiểu riêng về thế giới và con người.

c. Học triết theo chủ đề

Ví dụ: triết học chính trị, triết học đạo đức, hiện sinh, phân tích ngôn ngữ, triết học khoa học…

d. Liên hệ với thực tiễn

Hãy hỏi: tư tưởng này giúp gì cho cuộc sống, công việc, mối quan hệ hay niềm tin của mình?

e. Đọc chậm, đọc sâu, và đối thoại

Triết học không giống truyện tranh hay bài báo. Nó cần được nghiền ngẫm, phản biện, thảo luận.

5. Một số tác phẩm cơ bản nên đọc để tìm hiểu về triết học

Nếu bạn muốn học một cách hệ thống thì có thể làm thế này:

1. Đọc "Thế giới Sophie" hoặc sách nhập môn như của Politzer – để có khung khái quát.

2. Học theo giáo trình môn triết lớp 12 thời VNCH –
   

   Các sách này thường chia rõ 4 phân môn:

   • Tâm lý học – Nghiên cứu hoạt động tinh thần, cảm giác, ý chí, trí nhớ…

   • Luận lý học (Logic) – Học về các quy luật của tư duy, lập luận.

   • Đạo đức học – Học về cái thiện, trách nhiệm, hạnh phúc…

   • Siêu hình học (Metaphysics) – Bàn về bản thể, hiện hữu, thực tại.

   Nên học dần từng phần: tâm lý học → luận lý học → đạo đức học → siêu hình học.
   Những cuốn sách ấy:

   • Có lối trình bày chặt chẽ, ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu. Chủ yếu là giới thiệu các khái niệm cơ bản và các triết thuyết quan trọng từ cổ đại đến nay.

   • Phù hợp cho người mới học, đặc biệt là những ai thích suy nghĩ trừu tượng nhưng có khuynh hướng thực tiễn.

   • Mang đậm tinh thần khai phóng, ảnh hưởng triết học Pháp – phương Tây hiện đại – nhưng vẫn không xa rời văn hóa Á Đông.

   Hiện nay, bạn có thể tìm các bản số hóa (PDF, scan) những sách này trên các diễn đàn như TVE-4U, Diễn đàn sách xưa, hoặc các nhà sưu tầm cá nhân.

3. Sau khi hiểu được những khái niệm cơ bản và có cái nhìn tổng quan về các triết thuyết xưa nay, tiếp tục tìm hiểu sâu hơn, xen kẽ triết học Tây Phương và triết học Đông phương 
   

   Nhập môn:

   • Thế giới Sophie (Jostein Gaarder): Tiểu thuyết dẫn dắt qua lịch sử triết học phương Tây, dễ đọc.
   • Triết học căn bản (William F. Lawhead): Tổng quan rõ ràng về triết học phương Tây.

   • "Tư tưởng phương Đông"  (Trần Văn Giàu).  Phần đầu rất sâu và có hệ thống.

   • Minh triết trong đời sống (Nguyễn Duy Cần): Triết học phương Đông thực tiễn, gần gũi.
   • Lăng già tâm ấn hoặc các tác phẩm của Thích Nhất Hạnh (rất triết lý, dễ tiếp cận)

   Kinh điển chọn lọc:

   • Cộng hòa (Plato): Bàn về công lý và xã hội lý tưởng.
   • Đạo Đức Kinh (Lão Tử): Dạy về sự hài hòa và sống vô vi.
   • Luận Ngữ (Khổng Tử): Hướng dẫn đạo đức và trách nhiệm xã hội.

4. Ghi chép và đối thoại – tự đặt câu hỏi, viết lại suy nghĩ, trao đổi với bạn bè.

Tóm tắt: Triết học – đúng nghĩa – là gì?

Triết học, theo đúng nghĩa cổ điển và hiện đại, là:

• Tư duy phê phán (critical thinking),

• Đặt vấn đề thay vì áp đặt câu trả lời,

• Tìm kiếm chân lý chứ không bảo vệ chân lý cố định.

---

link sách

1. Thế giới của Sophie. https://nhasachmienphi.com/the-gioi-cua-sophie.html

2. "Hành trình khám phá thế giới triết học phương Tây" của William F. Lawhead . https://drive.google.com/file/d/17Ja4dwpX88QD45JE-3F2N5nySxrl6yNY/view?usp=sharing

3. Không tìm thấy cuốn Minh triết trong đời sống của Nguyễn Duy Cần, nhưng có bản của tác giả khác:MINH TRIẾT TRONG ĐỜI SỐNG

Darshani Deane | Nguyên Phong dịch

https://thuvienhoasen.org/a26496/minh-triet-trong-doi-song

Nguyễn Duy Cần viết khá nhiều sách về triết học: Nhập môn triết học Đông phương, Lão tử tinh hoa, Phật học tinh hoa, v.v. ebook khá dễ kiếm trên mạng.

Ví dụ với cuốn Nhập môn:

https://tve-4u.org/.../tinh-hoa-dao-hoc-dong-phuong.../

Kênh sách nói Fonos: https://www.youtube.com/watch?v=IA6IWYXGTlk

4. Lăng Già tâm ấn do Nhất Hạnh giảng không tìm thầy trên mạng, chỉ tìm thấy bài giảng của Thích Thanh Từ trong thư viện Hoa Sen.
Với người muốn tìm hiểu PG một cách có hệ thống, tôi nghĩ nên đọc bộ Phật học phổ thông của Thích Thiện Hoa. Còn nếu chỉ muốn liếc qua coi thử nó là cái gì, tôi nghĩ có thể đọc Nẻo vào Thiền học của Nhất Hạnh: https://langmai.org/tang-kinh-cac/vien-sach/thien-tap/neo-vao-thien-hoc/

5. Câu chuyện triết học. Will Durant. https://drive.google.com/file/d/1s1cf0TTHapFWOf9lwslLMWnmA6SQUymm/view?usp=sharing

5. các sách khác như bộ sách GK triết lớp 12, Đạo Đức Kinh, Luận ngữ .. có nhiều tác giả soạn/dịch và rất dễ tìm trên mạng.
ChatGPT không giới thiệu cuốn Câu chuyện triết học của W Durant. Nhưng tôi thấy cuốn này cũng rất đáng đọc, nên giới thiệu thêm ở đây.
https://drive.google.com/file/d/1s1cf0TTHapFWOf9lwslLMWnmA6SQUymm/view?usp=sharing

Những bài học bầy đàn

tiếp tục câu chuyện về bầy đàn

Những bài học bầy đàn
Phạm Trần Lê

Theo lịch sử tiến hóa đã biết, con người là con trước khi là người. Để thấu hiểu bản thân, ta cần hiểu bản chất động vật ở bên trong mình - một loại động vật sống theo đàn.

Bàn về tâm lý bầy đàn của con người

Tâm lí bầy đàn, hay nói lịch sự hơn: tâm lí đám đông, là hiện tượng xuất hiện từ thời con người ăn lông ở lổ, nhưng mãi đến thế kỉ XIX mới được các nhà tâm lí học xã hội Pháp bắt đầu nghiên cứu, ví dụ  Gustave Le Bon với Psychologie des Foules (Tâm lí đám đông). Theo thời gian, thứ tâm lí bầy đàn này không những không mất đi mà càng phát triển mạnh theo sự tiến bộ của phương tiện truyền thông. Người hiểu biết thì tỉnh táo trước các loại đám đông. Người khôn ngoan thì lợi dụng nó. Các nhà chính trị dựa vào tâm lí bầy đàn biến những cá nhân nhút nhát thành đám đông liều lĩnh và ngược lại, biến những cá nhân ngang tàng thành đám cứu ngoan. Nhà buôn nhờ tâm lí bầy đàn tạo nên những nhu cầu giả, khiến những bà nội trợ keo kiệt bỏ tiền ra mua về nhà những thứ đôi khi chẳng để làm gì ..

Bài viết sau đây giới thiệu qua về hiệu ứng tâm lí bầy đàn, cóp về mọi người đọc cho vui, để ai thấy hứng thú mà chưa đọc cuốn Tâm lí đám đông thì mau tìm đọc .. Có điều kiện thì mua sách giấy, không thì đọc tạm e-book theo link dẫn trên.

Không xa Phật tánh

Mấy năm trước cu có tham gia một khóa tu do Làng Mai tổ chức tại Saigon. Sáng nay ngồi soạn lại số sách báo đem về sau khóa tu ấy, đọc được:

Ý thức được những khổ đau do thái độ cuồng tín và thiếu bao dung gây ra, con xin nguyện thực tập để đừng bị vướng mắc vào bất cứ một chủ nghĩa nào, một lý thuyết nào, một ý thức hệ nào, kể cả những chủ thuyết Phật giáo. Những giáo nghĩa Bụt dạy phải được nhận thức như những pháp môn hướng dẫn thực tập để phát khởi tuệ giác và từ bi mà không phải là những chân lý để thờ phụng và bảo vệ, nhất là bảo vệ bằng những phương tiện bạo động.

...

Ý thức được những khổ đau do sự cưỡng bức kẻ khác vâng theo ý kiến của mình, con nguyện không ép buộc người khác, kể cả trẻ em, theo quan điểm của con, bằng bất cứ cách nào: uy quyền, sự mua chuộc, sự dọa nạt, sự tuyên truyền và giáo dục nhồi sọ. Con nguyện tôn trọng sự khác biệt của kẻ khác và sự tự do nhận thức của họ. Tuy nhiên con biết con phải dùng những phương tiện đối thoại từ bi và ái ngữ để giúp người khác cởi bỏ cuồng tín và cố chấp.

Chợt nhớ câu chuyện của thiền sư Muju kể trong Góp Nhặt Cát Đá:

Một sinh viên đến viếng Thiền sư Gasan và hỏi: "Thầy đã đọc thánh kinh Kitô chưa?"

Gasan bảo: "Chưa. Hãy đọc tôi nghe!"

Sinh viên mở sách ra và đọc một đoạn sách thánh (Mt 6, 28-29): "Còn về áo mặc, các ngươi lo lắng làm chi? Hãy ngắm xem hoa huệ ngoài đồng mọc lên thế nào: chẳng làm khó nhọc cũng không kéo chỉ; nhưng Ta bảo các ngươi, dẫu vua Salômon sang trọng đến đâu, cũng không mặc được áo tốt như như một hoa nào trong giống đó... Vậy chớ lo lắng chi ngày mai, vì ngày mai sẽ lo về việc ngày mai."

Gasan nói: "Ai nói những lời đó, tôi cho là một người đã giác ngộ."

Sinh viên đọc tiếp: "Hãy xin thì sẽ được; hãy tìm thì sẽ gặp hãy gõ sẽ mở cho. Bởi vì hễ ai xin thì được; ai tìm thì gặp; ai gõ thì được mở." (Mt 7, 7-8)

Gasan phê bình: "Thật là tuyệt! Ai nói điều đó không xa Phật tánh."

(trích lại theo catholic.org)

Nghe lại bản nhạc thời xưa hay cùng bạn bè vỗ tay hát trong những buổi họp mặt

Các danh tác thời Phục hưng

Bài trước:
Phục hưng: trỗi dậy như phượng hoàng
Florencia: chiếc nôi của phục hưng

SGTT.VN - Nghệ thuật là bức tranh phản ánh tâm thức con người ở mỗi thời đại. Khi cao trào Phục hưng chưa diễn ra, nghệ thuật tạo hình ở Ý và châu Âu còn dựa vào mẫu mực của nghệ thuật Byzantine ở phía đông La Mã, chủ yếu ở dạng tượng khắc đức Kitô vinh quang hay đau khổ. Tượng khắc còn rất sơ sài, chưa thấy hình ảnh của con người tự nhiên. Hình ảnh thần linh còn bất động, thô cứng. Chưa thể có cảm giác không gian trong lối thể hiện hai chiều này. Nhưng, một cuộc cách mạng đang dần manh nha.

Florencia: chiếc nôi của Phục hưng

Bài trước: Phục hưng: Trỗi dậy như phượng hoàng

Thành phố Florencia cổ kính trong lòng nước Ý

SGTT.Vn - Giác quan và đầu óc dường như được mở toang, trở thành công cụ để đặt lại mọi vấn đề, hướng đến những bến bờ mới mẻ với những cuộc cách mạng trong kinh tế, văn hoá, nghệ thuật. Trong vòng vài thập kỷ, bộ phận tinh hoa văn hoá đã tiến hành một cuộc đại canh tân về mọi mặt. Bên cạnh vùng Flanders thuộc Hoà Lan, Florencia là chiếc nôi của thời đại rực rỡ ấy: thời Phục hưng.

Phục hưng: trỗi dậy như phượng hoàng

Loạt ba bài viết về thời kì Phục hưng của Bùi Văn Nam Sơn trên Sài Gòn Tiếp Thị giới thiệu những nét chính từ nguyên nhân đến hậu quả của phong trào văn hóa hết sức quan trọng trong lịch sử văn minh này.
Tờ báo nay ko còn, may là loạt bài vẫn có thể tìm được trên mạng, xin cóp lại ai chưa đọc, đọc cho vui.

SGTT.VN - Châu Mỹ được khám phá. Máy in được phát minh. Cuộc cách mạng tràn ngập tinh thần sáng tạo trong văn hoá, nghệ thuật, trong văn chương và khoa học. Kiến trúc, hội hoạ, âm nhạc… xác lập những chuẩn mực mới mẻ cho nhiều thế kỷ về sau. Thời Phục hưng vào các thế kỷ 15 và 16 ở châu Âu quả là một thời kỳ bất hủ trong lịch sử nhân loại.

Từ một kẻ sùng tín, con người chuyển mình để trở thành chủ thể của nhận thức, công dân của xã hội và nhân cách trong luân lý. Tuy nhiên, cần lật lại một vài trang lịch sử trước khi có thể nhận rõ sự chuyển biến lớn lao ấy.

Trò chuyện triết học, nghĩ về khái niệm, vai trò của triết học

Bài điểm sách của Trần Khuyết Nghi
link down e-book Trò Chuyện Triết Học

Triết học thật sự là gì, vai trò của nó ra sao đối với cuộc sống của mọi người chúng ta? Câu hỏi mới nghe qua trông có vẻ tầm thường, nhưng đối với cá nhân tôi thì đó là một nỗi thắc mắc hoàn toàn chân thật. Trước hết, vì tôi cũng có võ vẽ biết qua triết học, nhưng lại không theo đuổi xuyên suốt và một cách có hệ thống, thành thử bây giờ nếu có ai tình cờ hỏi mấy câu như vậy, chắc chắn người được hỏi sẽ không khỏi lúng túng một cách thảm hại. Nói bâng quơ để ứng phó cho qua có lẽ cũng xong, nhưng để trình bày khái niệm triết học một cách nghiêm túc cho người khác mau hiểu thì chắc phải tra cứu lại những sách vở có liên quan. Mà sách triết học, trong nhà hiện chẳng còn được mấy cuốn đúng nghĩa triết học mà lại có đề cập từ đầu những khái niệm mang tính nhập môn hay khai tâm, nên khi hay tin cuốn Trò chuyện triết học của Bùi Văn Nam Sơn sắp ra đời, tôi đã có ý chờ đợi đón xem, với hi vọng tác giả sẽ giúp mình tự giải đáp được mấy câu hỏi trông có vẻ giản đơn nêu trên, để khỏi mất công phải tra tìm thêm trong nhiều sách báo khác, cho một lĩnh vực mà thật ra mình cũng không có năng khiếu lẫn điều kiện nghiên cứu chuyên sâu.

Triết học như một cuộc trò chuyện

Như đã nói hôm trước, tờ Sài Gòn Tiếp Thị đóng cửa, loạt bài Trò Chuyện Triết Học của Bùi Văn Nam Sơn trước đây lưu trên trang sgtt.vn nay ko còn truy cập được. Tôi đã google bản lưu và vừa post lại 10 bài đầu trên tổng số 92 bài đã đăng trước khi chuyên mục này bị cấm. Các bài báo sau đó đã được tập hợp in thành sách. Qua 10 bài đã đọc ai thấy hứng thú thì tìm mua sách về đọc tiếp. Xin cop lại bài giới thiệu của nhà báo Đoàn Khắc Xuyên.

Hãy dám biết! (hay tư duy nguyên tắc) - TCTH 10

“Khẩu hiệu” của sự khai minh là gì? Immanuel Kant (1724 – 1804) hô lên bằng… tiếng Latinh: “Sapere aude!”, “Hãy dám biết!” Phải có gan như thế mới thoát ra được vòng tù hãm của đời thường. Phải “dám” như thế mới thoát ra khỏi sự không trưởng thành vì lười và nhát. Lười vì ngại nhức đầu và nhát vì e sợ quyền uy của người khác, của người đi trước. Trẻ con đương nhiên là chưa trưởng thành, nhưng chính trẻ con là kẻ… dám biết hơn ai hết!

Trẻ con không ngần ngại hỏi “là gì?” và “tại sao?” luôn miệng. Chúng muốn đi ra đàng sau sự vật, muốn biết căn nguyên của mọi sự. Người lớn thường… nhát hơn trẻ con, nhưng, tất nhiên, tinh vi hơn.
Khoa học đi tìm nguyên nhân và định luật. Nhà khoa học có lẽ chỉ nêu lại những câu hỏi của trẻ con một cách chi tiết hơn, rắc rối hơn! Triệt để hơn nữa, triết học đặt ra những câu hỏi cơ bản và đòi hỏi những câu trả lời cơ bản, nghĩa là, có tính nguyên tắc. Theo nghĩa rộng, tư duy nguyên tắc là tư duy trừu tượng nói chung. Còn theo nghĩa hẹp, nó là tư duy chuyên tra hỏi về… những nguyên tắc, gồm bốn cấp độ: xác định khái niệm, tìm bản chất, tìm nguyên nhân, và sau cùng, tìm nguyên tắc, kể cả nguyên tắc hay căn nguyên tối hậu.

Những bậc thầy của muôn đời - TCTH 9

SGTT: Để tạo điều kiện cho người cầm trịch Chuyện xưa chuyện nay được nghỉ giải lao, kỳ này GS.BS Nguyễn Chấn Hùng tình nguyện bàn chuyện triết học với bạn đọc SGTT theo đúng phong cách quen thuộc của ông: dùng trải nghiệm cá nhân, diễn đạt tối giản để hoá giải những điều phức tạp.

Bị nhà cầm quyền thành phố Athens kết tội chối bỏ các vị thần, dạy dỗ làm hư hỏng lớp trẻ, Socrates phải chọn lựa hoặc từ bỏ những niềm tin của mình hoặc bị xử lưu đày hay là chết. Ông chọn cái chết bằng thuốc độc.

Protagoras và khai minh Hy Lạp - TCTH 8

Protagoras (490 – 420 trước Công nguyên) – sinh trước Socrates 20 năm – ký hợp đồng… thương mại hoá giáo dục với cậu học trò Euathlus: trả trước một nửa học phí, nửa còn lại sau khi cậu cãi thành công trước toà. Euathlus rút cục thất bại, nên không chịu… thanh lý hợp đồng.

Platon và việc thực hiện ý tưởng - TCTH 6

Với Platon, ý niệm mạnh hơn thực tại, vì nó định hình thực tại. Phẩm chất đích thực và viễn kiến có căn cứ là bảo bối cho mọi sự ứng xử.
Đó là thông điệp then chốt nhất mà ông dành cho hậu thế.

Dụ ngôn hang động

Minh họa: Hoàng Tường

Các tù nhân bị trói chặt trong hang động, mắt chỉ được phép nhìn thẳng. Do không thể cựa quậy, tầm nhìn của họ bị giới hạn vào vách hang trước mặt. Sau lưng họ là một đống lửa, giữa đống lửa và nhóm tù nhân là những vật thể được giương cao qua lại để hắt bóng lên vách động. Các tù nhân không thể thấy đống lửa và những sự vật ấy, và, theo thói quen lâu ngày, xem các hình bóng trên vách hang là thực tại. Giả sử ta giải thoát cho một tù nhân, người ấy không hẳn đã vui mừng, trái lại, thấy đau đớn vì bị loá mắt trước ánh sáng mặt trời. Phải lâu lắm người ấy mới làm quen với sự thật, nhận ra rằng mặt trời mới là nguồn sáng và nguồn sinh lực cho vạn vật. Thấm thía thân phận của những người bạn tù, người ấy trở lại hang động để kể lại sự thật. Thay vì hoan nghênh, những người bạn tù – do thói quen dần biến thành sự xác tín, thậm chí cuồng tín – đã phản đối kịch liệt, thậm chí còn muốn giết chết người bạn tốt bụng ấy nữa. Đó chính là số phận bi thương đã dành cho Socrates, như ta đã biết.

Cần biết và cần nghĩ - Trò chuyện TH 5

SGTT: Môn gì cũng cần giải lao huống hồ triết học! Xin bạn đọc tham dự giờ ra chơi của “người kể chuyện” Bùi Văn Nam Sơn, nhân tiện ông sẽ có đôi lời trao đổi cùng “người hâm mộ” về những ý kiến đã nhận được.

Thưa bạn đọc quý mến,

Le Penseur - Rodin (*)

Mục Chuyện xưa chuyện nay mới chập chững đã được khá nhiều bạn đọc quan tâm, khuyến khích, góp ý, trao đổi. Một sự an ủi cho người viết, nhưng cũng buộc người viết có trách nhiệm thưa rõ hơn nữa mục đích để không lạm dụng thì giờ và sự rộng lượng của bạn đọc.

Gai nhọn hay hoa hồng? Trò chuyện TH 4

Ta đã thử làm quen với một trong nhiều khái niệm cơ bản của triết học: bản chất và bản thể (SGTT, 2.6.2010), nhưng chưa chi đã thấy… rối mù! Mỗi người trả lời một phách, mà toàn là những đầu óc thượng đẳng cả! Ta kinh ngạc tự hỏi: triết học bàn những chuyện gì thế và tại sao bàn mãi không xong? Triết học không thể bỏ qua thắc mắc này được để cứ ung dung tiếp tục… xốc tới.

Socrates và nghệ thuật đối thoại - Trò chuyện TH 3

Ông là người thầy của phương pháp làm triết học và khoa học. Hơn thế, ông là tượng đài lẫm liệt của nhân cách: nhân cách của người trí thức đích thực. Vậy là, ngay từ buổi bình minh của triết học, phương Tây đã được thừa hưởng hai bảo vật vô giá: cách làm triết học và cách sống triết học.

Chỉ bán phở mới là quán phở? Trò chuyện triết học 2

minh họa: Đỗ Hoàng Tường

Hai cha con ông chủ một quán phở gia truyền nổi tiếng không đồng ý với nhau: người cha muốn chỉ tiếp tục bán phở thôi; người con, có óc năng động, muốn bổ sung thêm mấy món điểm tâm nữa. Nhưng, “bổ sung” tới mức độ nào thì quán phở vẫn còn là quán phở?

Hai cha con vô hình trung đụng đến một trong những câu hỏi quan trọng nhất và cũng nhức đầu nhất của triết học: cái gì khả biến, cái gì bất biến? Cái gì làm nên bản chất của một sự vật? Triết học, từ thời cổ đại, cũng xuất phát từ kinh nghiệm đời thường: cái cây vẫn là cái cây dù mùa thu làm rụng lá. Chặt cái cây tới mức nào thì nó vẫn có thể hồi sinh? Cưa tận gốc thì tuy vẫn còn bộ rễ nhưng không còn là cái cây nữa. Cái cây đã bị phá huỷ tận “bản thể” của nó.

Chuyện xưa, chuyện nay (1)

Nghe đến triết học ai cũng ngán, vì với đa số người Việt ta, triết học đồng nghĩa với những tín điều về chủ nghĩa MácLê dạy ở nhà trường XHCN. Thật ra cách dạy triết học phản triết học ấy đã gây những phản cảm một cách oan uổng với bộ môn triết học. Có lẻ nhiều người sẽ nghĩ khác đi về triết học nếu được đọc loạt bài Trò chuyện triết học của Bùi Văn Nam Sơn.

Loạt bài này trước đây được đăng và lưu trên trang nhà của tạp chí Sài Gòn Tiếp Thị tại địa chỉ sgtt.vn, Tạp chí này nay đã đóng cửa, link trên đã bị die. Loạt bài đã được xuất bản thành sách nhưng hiện nay hình như cũng ko phải dễ kiếm. May mắn là mấy ngày qua vào cache Google vẫn còn kịp lôi ra được một số bài. Nên đưa lên đây để lưu, ngoài ra để ai chưa đọc có dịp đọc loạt bài rất hay này, và hi vọng với khoảng hơn 10 bài sẽ được post lại ở đây, có người sẽ thấy hứng thú để tìm sách mà đọc thêm.