Ở hai đầu nỗi nhớ

Black Robe - tranh Trish Davis

Có một không gian nào
Đo chiều dài nỗi nhớ?
Có khoảng mênh mông nào
Sâu thẳm hơn tình thương?

Anh đang ở Pai-lin
Rừng khộp khô trong nắng
Thương em ngoài ấy lạnh
Muốn gửi chút nắng vàng

Ở đầu này nỗi nhớ
Anh mơ về bên em
Ngôi sao như xuống thấp
Cho ta gần nhau hơn

Ở đầu kia nỗi nhớ
Nằm đếm tiếng mưa rơi
Đếm mấy triệu hạt rồi
Mà chưa vơi nỗi nhớ

Ở hai đầu nỗi nhớ
Yêu và thương sâu hơn
Ở hai đầu nỗi nhớ
Nghĩa tình đằm thắm hơn

Mùa hè 1980
Trần Hoài Thu

Bài thơ đã được Phan Huỳnh Điểu phổ nhạc. Mời nghe Bảo Yến ca



Mở đầu bài thơ là một câu hỏi.

Có một không gian nào
Đo chiều dài nỗi nhớ?

Trong không gian Euclide, khoảng cách giữa hai phần tử được định nghĩa - đo được. nhưng rõ là trong không gian métric quen thuộc này không đo được  nỗi nhớ .. Câu hỏi đến rất tự nhiên: liệu có không gian nào là đo được cho nỗi nhớ đang dài dằng dặc trong lòng ..

Có khoảng mênh mông nào
Sâu thẳm hơn tình thương?

Tình thương - không phải tình yêu. Trên mạng có lưu truyền một số bản ca sĩ hát là tình yêu. 
Lần đầu đọc bài thơ, ngỡ tác giả người miền Nam. Người miền Nam, ít nhất vài chục năm trước, thường dùng thương thay cho yêu. Không biết bao nhiêu anh chàng miền Nam khi bày tỏ nỗi lòng anh thương em .. bị cô người yêu Bắc kỳ nho nhỏ dỗi .. không cần anh thương hại.

Thật ra trong thâm tâm một người miền Nam, thương không chỉ là yêu - mối tình trai-gái, mà còn hơn thế, sự đùm bọc anh-em, cả sự sẻ chia bè-bạn .. không chỉ tình mà còn cả nghĩa, .. nên nghe sâu nặng, trìu mến hơn một từ yêu ngắn ngủn ..

Lạ là tác giả bài thơ, một chàng trai Hà Nội khi yêu một cô gái Sàigòn, thời gian 2 năm chưa phải là dài, cũng đã nhiễm thói quen ngôn ngữ của người yêu ..

Nguyên tác bài thơ có khổ hai, khi phổ nhạc đã bị bỏ.

Anh đang ở Pai-lin
Rừng khộp khô trong nắng
Thương em ngoài ấy lạnh
Muốn gửi chút nắng vàng

Pailin là một thành phổ nhỏ của Kampuchia nằm sát biên giới Thái Lan, vào mùa hè thời tiết oi nồng khắc nghiệt gấp nhiều lần những nơi khác, và vì thế ai đã sống qua được mùa hè ở Pailin thì cũng có thể sống bất kì đâu trên xứ Chùa Tháp. Có lẽ tác giả muốn mượn hình ảnh này để ngụ tình yêu của mình đã qua thử thách và sẽ sống mãi ..

Bỏ đi khổ hai chứa một ẩn dụ hơi khó hiểu, bài thơ  trở nên nhẹ nhàng mà ý tứ vẫn súc tích ..

Ở đầu này nỗi nhớ
Anh mơ về bên em
Ngôi sao như xuống thấp
Cho ta gần nhau hơn


Ở đầu kia nỗi nhớ
Nằm đếm tiếng mưa rơi
Đếm mấy triệu hạt rồi
Mà chưa vơi nỗi nhớ

Ở đầu này nỗi nhớ là mùa hè, buổi tối trời đầy sao. Buồn một mình, ra sân ngồi ngắm sao trời, quay quắt nhớ những lần bên em, cùng nhau ngồi tìm sao cặp đôi .. Nỗi nhớ nặng trĩu, như kéo được ngôi sao em sà xuống bên anh .. Còn đầu kia nỗi nhớ, nằm thao thức cố tập trung đếm tiếng mưa rơi cho quên đi nỗi nhớ .. nhưng nỗi nhớ thì không quên, hạt mưa thì không nhớ ..

Ở hai đầu nỗi nhớ
Yêu và thương sâu hơn
Ở hai đầu nỗi nhớ
Nghĩa tình đằm thắm hơn

Cuộc tình vì lẽ gì đấy đã không trọn, giờ chỉ còn là nỗi nhớ thiết tha mà đằm thắm .. lấy nhau chẳng đặng thương hoài nghìn năm ..

Tác giả bài thơ là Trần Hoài Thu, bút hiệu của nhà báo Trần Đình Chính, làm việc ở tờ Nhân Dân. Bài thơ kể về mối tình đầu của ông với một cô gái Sài Gòn. Cả hai bấy giờ tuổi vừa đôi mươi, cùng đi nghĩa vụ trên xứ Chùa Tháp, gặp nhau và yêu nhau say đắm, nhưng rồi phải nhau.

Bài thơ viết vào mùa Hè 1980, khi ông đã về Hà Nội, có vợ có con; và nghe tin cô ấy cũng vừa từ xứ bạn trở về quê hương, và được viết xong chỉ trong 8 phút.

Đến bây giờ nghĩ lại, tôi cũng không hiểu, khi đó cảm xúc lại thăng hoa và viết một mạch được như thế. (1).

Phải chăng nỗi nhớ quắt quay của một mối tình da diết bao lâu nay bị kiềm nén trong lòng người đàn ông hướng nội, hơi lặng lẽ, khắc khổ, một “tuýp” người không dễ chia sẻ, thường thích diễn đạt khô khan, ngắn gọn (2) bỗng dưng vỡ òa, tạo nên 8 phút thăng hoa giúp ông viết ra những câu thơ nao lòng, trở thành nhà-thơ-với-một-bài-thơ, được người nhạc sĩ tài hoa phổ thành ca khúc thay lời muốn nói cho biết bao người.

Ngày 13/1/2013 công ty Maseko đã mua bản quyền bài thơ 300 triệu vnđ, phá kỉ lục cũ của bài thơ Màu Tím Hoa Sim được mua với giá 100 triệu vnđ năm 2004.

Mời nghe lại bản nhạc



---
(1) Ở đầu này nỗi nhớ, anh mơ về bên em .. Việt Báo
(2) Ở hai đầu nỗi nhớ. blog HieuMinh
Một số dữ liệu trong bài cũng lấy từ hai bài trên.

---------------------------------------
Nghe tin ông đang bệnh nặng ..