nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông

nhac sĩ Nguyễn Văn Đông

Nguyễn Văn Đông sinh năm 1932 tài Sàigon, nhưng quê Tây Ninhm cha mẹ là điền chủ lớn, có nhiều ruộng đất ở đó. Năm 14 tuổi ông được gia đình gởi vào Trường Thiếu Sinh Quân Vũng Tàu, sau đó là trường Võ bị ở Vũng Tàu, tốt nghiệp với cấp bậc thiếu úy.

Sau 1975, mang cấp bậc đại tá, ông bị đi học tập cải tạo 10 năm. Ra trại, ông không làm hồ sơ đi Mỹ, sống tại Phú Nhuận, phụ vợ bán bánh mì kiếm sống qua ngày; không sáng tác gì nữa, và cũng từ chối mọi lời mời đi Mỹ tham gia các chương trình ca nhạc của một số trung tâm.

Ông bệnh mất ngày 26/2/2018 tại Sài gòn; thọ 86 tuổi.

Ông sáng tác rất sớm, ca khúc đầu tay là Thiếu Sinh Quân Hành Khúc viết khi ông 16 tuổi, đang theo học tại trường này. Nhưng ca khúc đầu tiên đem lại tên tuổi cho ông là Chiều Mưa Biên Giới. Trong một cuộc phỏng vấn (Trường Kỳ thực hiện), ông kể lại:

“Bản nhạc Chiều Mưa Biên Giới được viết vào năm 1956. Lần đó tôi dẫn đầu một nhóm biệt kích bí mật đi điều nghiên chiến trường dọc theo biên giới Miên-Việt và Đồng Tháp Mười. Trên đường về, anh em chúng tôi lâm vào cảnh trời chiều gió lộng, mưa gào như vuốt mặt. Giữa cánh đồng hoang vắng tiêu sơ, lối vào tiền đồn thì xa xôi, thoáng ẩn hiện những nóc tháp canh mờ nhạt ở cuối chân trời. Và từng chập gió buốt kéo về như muới sát vào thịt da. Từ trong cảnh ấy, tận đáy lòng mình đã nghe nẩy lên những cung bậc rung cảm, những trường canh đầu tiên buồn bã cho bài Chiều Mưa Biên Giới anh đi về đâu...”

Năm 1961 Trần Văn Trạch được đài Europe No.1 và Ðài Truyền Hình Pháp thu âm, rồi thu hình ca khúc “Chiều Mưa Biên Giới” khiến bài hát nổi tiếng như cồn, chỉ trong hai tháng đã được tái bản 6 lần, bán ra hơn 50 ngàn bản, một kỉ lục thời bấy giờ. Cũng năm này, bản nhạc bị Bộ Thông tin cấm lưu hành vì nội dung “phản chiến!” . Dù vậy, trước 1975 bài này vẫn thấy nhiều ca sĩ hát cả ở quán cafe, cả trên đài ... Là quân nhân, Nguyễn Văn Đông viết khá nhiều tác phẩm về người lính, trong đó có không ít bài bị "làm phiền" như Mấy Dặm Sơn Khê, Lá Thư Người Linh Chiến, Anh ..

Một số ca khúc của ông đã được phép hát trở lại từ 2004, như Niềm Đau Dĩ Vãng, Về mái Nhà Xưa, Nhớ Một Chiều Xuân, Hải Ngoại Thương Ca ..

Dù là sĩ quan trong quân đội, ông tham gia tích cực vào các sinh hoạt âm nhạc thời bấy giờ. Từ đầu thập niên 1960 ông là trưởng ban “Tiếng Thời Gian” của Ðài phát thanh Saigon, giám đốc hãng dĩa Continental và Sơn Ca. Chính ở các cương vị này ông đã có những đóng góp lớn cho nền âm nhạc Việt.

Với hãng Sơn Ca ông đã cho ra đời những album riêng của từng ca sĩ như Giao Linh, Khánh Ly, Thái Thanh, ..  với phần hòa âm do các nhạc sĩ hàng đầu bấy giờ như Ngiêm Phú Phi, Văn Phụng, Hoàng Trọng .. soạn. Đây là một sáng kiến mới ở nam thời bấy giờ, sau được nhiều trung tâm băng dĩa bắt chước.

Với Continental, theo một số nhà ngiên cứu, ông là người khai sinh ra loại hình Tân cổ giao duyên, trong đó bài vọng cổ 6 câu bị bớt đi (ít câu) và thay vào bằng tân nhạc. Bản tân cổ giao duyên đầu tiên là “Khi Ðã Yêu” sáng tác của Phượng Linh và soạn giả Ðông Phương Tử, do hai nghệ sĩ nổi tiếng của sân khấu cải lương là Thanh Nga, Minh Phụng thu âm lần đầu, năm 1963, tại Saigòn. Phượng Linh là một bút hiệu khác của Nguyễn Văn Đông.

Khi Đã Yêu - Thanh Nga Minh Phụng trình bày

Cũng trong vai trò giám đốc hãng dĩa, ông đã phát hiện nhiều tiếng hát, tạo điều kiện cho họ phát triển, trong đó đặc biệt nhất là Hà Thanh và Thanh Tuyền ..

Riêng với Hà Thanh, người được xem là hát thành công nhất nhạc Nguyễn Văn Đông, ông đã nói trong một phỏng vấn: "Cô Hà Thanh hát hầu hết các tác phẩm của tôi. Bài nào tôi cũng thích, cũng vừa ý, có lẽ vì vậy mà tôi không nghĩ đến chuyện viết bài đặc biệt cho riêng cô. Tôi nhớ lại một chuỗi những sáng tác trong thời binh lửa chiến tranh như Chiều Mưa Biên Giới, Sắc Hoa Màu Nhớ, Khúc Tình Ca Hàng Hàng Lớp Lớp, Mấy Dặm Sơn Khê, Lá Thư Người Lính Chiến, Phiên Gác Đêm Xuân, Anh Trước Tôi Sau, Lời Giã Biệt ..vân vân, đều rất hợp với tiếng hát Hà Thanh và cô hát rất thành công. Tôi cho rằng Hà Thanh không chỉ hát mà còn sáng tạo trong khi hát. Hà Thanh đã tạo thêm những nốt luyến láy rất truyền cảm, rất mỹ thuật làm cho bài hát của tôi thêm thăng hoa, trong giai điệu cũng như trong lời ca. Tôi cho rằng khi hát cô Hà Thanh đã sống và cùng đồng điệu sẻ chia với tác gỉa khi trình bày một bản nhạc có tầm vóc nghệ thuật. "

Mời nghe Quỳnh Dao nói chuyện về nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông