28/3/16

Solenzara nào có Nắng Xuân


Solenzara là tên một thành phố nhỏ trên đảo Corse ở vùng biển phía nam nước Pháp, trở nên nổi tiếng khắp thế giới sau khi bài hát cùng tên được Enrico Macias ghi âm được phổ biến từ hè 1967. Bài hát cũng được Phạm Duy viết lời Việt với nhan đề Nắng Xuân, từng được giới thiệu trước đây. Nhân clip em Ớt post trong còm bài trước, mời mọi người nghe Tuấn Thảo (RFI) giới thiệu thêm về bài hát này.





Solenzara nào có Nắng Xuân

Có những địa danh đi vào huyền thoại nhờ vào bản nhạc, bài ca. Có những thắng cảnh vương vấn tâm hồn một khi đã qua. Syracuse ở Sicilia mê hoặc thấm mềm con tim sắt đá, Capri của Ý say đắm trọn đời tiếng vọng tình ca. Còn Solenzara tại Pháp xao xuyến nỗi niềm lòng người đi xa.

Nằm trên Bờ biển Xà cừ (Côte de Nacre), thành phố Solenzara được liệt vào hàng danh lam thắng cảnh của đảo Corse, ở ngoài khơi miền nam nước Pháp. Tuy chưa từng đặt chân đến nhưng nhiều du khách trên thế giới đều từng nghe nhắc tới địa danh nhờ vào một bài hát ăn khách vào năm 1967.

Người đầu tiên ghi âm bài này trong tiếng Pháp là ca sĩ Enrico Macias. Ca khúc của anh tuy rất nổi tiếng trên thế giới nhưng lại không phải là phiên bản chính gốc. Trong nguyên tác, đây là một bài ca của đảo Corse, do nhạc sĩ Dominique Marfisi sáng tác vào năm 1961, tức cách đây vừa đúng nửa thế kỷ.

Sinh trưởng tại Oletta, một ngôi làng ở miền núi hẻo lánh, tác giả Dominique Marfisi (sinh năm 1902 - mất năm 1973) rời đảo Corse đến Pháp lập nghiệp năm ông 18 tuổi. Thời còn nhỏ, ông đã có năng khiếu âm nhạc, học đàn piano với thầy là Michel Costa, một giáo sư trường quốc gia âm nhạc đã về hưu. Tuy giỏi sáng tác, nhưng đối với Dominique Marfisi, công việc soạn nhạc chỉ là một nghề tay trái vì trong hơn 35 năm liền ông làm việc cho Cơ quan kiểm lâm.

Solenzara : bản ngợi ca tình quê hương

Do xa quê mẹ từ lúc ông mới trưởng thành, cho nên sáng tác của ông gắn liền với đảo Corse. Chủ đề ưng ý của tác giả này trước sau vẫn là tình quê hương. Vào năm 1965, ông từng đoạt giải nhì trong cuộc thi sáng tác của thành phố Nice nhờ một tập thơ song ngữ viết bằng tiếng Corse lẫn tiếng Pháp.

Về mặt ca khúc, số lượng bài hát do ông sáng tác bằng tiếng mẹ đẻ khá nhiều, trong đó có các bài như Sirinata (Dạ khúc) hay U Mio Mulinu (Cối xay đầu làng). Nhưng bản nhạc Solenzara vẫn nổi tiếng hơn cả do đã được chuyển dịch sang hàng chục thứ tiếng khác nhau.

Vào năm 1961, tác giả Dominique Marfisi đến tuổi về hưu, dọn nhà về sống luôn trên đảo Corse. Nhân một buổi ăn mừng sinh nhật của một người bạn tại Solenzara, ông tổ chức một bữa tiệc tại quán nhạc Mare e Festa. Cả nhóm bạn rủ nhau đi du thuyền trước giờ ăn tối.

Thuyền vừa ra khơi lúc mặt trời bắt đầu lặn, ánh nắng chiều tà phủ ánh ngân quang, ngả bạc màu sóng biển. Ngoảnh mặt lại nhìn đằng sau lưng khung cảnh nên thơ của một ngôi làng trải khắp chân đồi, ông mới thốt lên câu nói : Không tìm thấy nơi nào đẹp bằng Solenzara (A Solenzara, piu bella un si po sta). Cũng từ giai thoại này mà ông chấp bút viết thành bản nhạc nổi tiếng cùng tên.

Trong vòng nhiều năm, Solenzara là một ca khúc rất thịnh hành trên đảo Corse nhưng vẫn chưa được phổ biến rộng rãi. Mãi đến năm 1967, bản nhạc này mới lọt vào tai của ca sĩ Enrico Macias. Do rất thích giai điệu của bài hát, nên anh mới nhờ người khác chuyển dịch lời ca sang tiếng Pháp.

Điệu ru trên vành nôi Địa Trung Hải

Phiên bản do Enrico Macias ghi âm trở thành một trong những tình khúc ăn khách nhất mùa hè năm 1967. Trong nguyên tác, bản nhạc được đánh bằng một bộ đàn dây, nhưng rõ nét nhất vẫn là đàn mandolin. Khi chuyển thể, bài hát chủ yếu dùng đàn ghita, thông dụng hơn nên càng dễ trở nên phổ biến.

Chỉ một năm sau, nhạc phẩm Solenzara trở thành điệu ru của vành nôi Địa Trung Hải, khi bài ca được đặt thêm lời tiếng Ý, Tây Ban Nha, Hy Lạp, Bồ Đào Nha. Cuối những năm 1960, bản nhạc có cả lời tiếng Đức, Hà Lan rồi Đan Mạch. Nhưng đáng ngạc nhiên hơn nữa là phiên bản tiếng Ả rập, Thổ Nhĩ Kỳ và tiếng Ba Tư (tiếng farsi của người Iran).

Một khi du nhập qua các nước này, bài Solenzara do là tên riêng, cho nên biểu tượng của tình quê hương thông qua một địa danh không còn được giữ lại. Phần hòa âm cũng ít dùng ghita và lại nhấn mạnh với bộ gỏ. Trội nhất là phiên bản của Vigen (Barge Khazan), ca sĩ người Iran, còn được mệnh danh là ông hoàng nhạc nhẹ phương Đông.

Có một điều rất lạ là mãi đến năm 1993, tức là hơn ba thập niên sau ngày ra đời, bài hát Solenzara mới được đặt lời tiếng Anh, để trở thành bản nhạc In the Death Car. Lạ lùng hơn nữa, đây là một phiên bản hoàn toàn phá cách do ca sĩ nhạc rock Iggy Pop ghi âm với ban nhạc Goran Bregovic.

Đây là ca khúc chủ đề của bộ phim Arizona Dream của đạo diễn Emir Kusturica từng đoạt giải Gấu Bạc tại liên hoan phim Berlin. Được chuyển đổi theo một nhịp điệu gần giống với reggae, bài hát lại đượm thêm hơi hướng của các bài dân ca du mục. Thành thử ra, thoạt nghe lần đầu, nhiều người nhận thấy là bài ca rất quen thuộc nhưng không nhớ rõ là bài nào.

Khoác thêm lời Việt cho giai điệu đẹp

Riêng tại châu Á, Solenzara cũng như bài Tombe la neige (Tuyết Rơi) của Adamo nằm trong số những ca khúc Pháp đầu tiên được đặt lời tiếng Nhật, ban đầu không phải là để cho người Nhật hát mà chủ yếu vì các ca sĩ Pháp thời đó đều có cái mốt ghi âm một phiên bản tiếng Nhật từ những ca khúc nổi tiếng của họ, hầu chinh phục dễ dàng hơn thị trường Nhật Bản. Cũng từ xứ hoa anh đào mà nhiều ca khúc tiếng Pháp du nhập Đài Loan, Hồng Kông hay Hàn Quốc.

Còn tại Việt Nam, bài Solenzara được tác giả Phạm Duy ‘‘chuyển ngữ’’ từ tiếng Pháp thành nhạc phẩm Nắng Xuân. Gọi là chuyển ngữ chứ không phải là chuyển dịch vì thật ra lời tiếng Việt không ăn nhập gì với phiên bản tiếng Pháp và càng xa hơn nữa với nguyên tác viết bằng tiếng Corse. Tình quê hương ban đầu đã nhường chỗ lại cho tình yêu đôi lứa và đổi hẳn luôn nhân vật cũng như bối cảnh câu chuyện.

Cũng như trường hợp của bài Lạc mất mùa xuân (lời việt của tác giả Lữ Liên đặt theo bài Le Géant de papier), các tác giả Việt Nam mượn một giai điệu đẹp của làng nhạc nước ngoài, để rồi khoác thêm áo mới cho hợp với phong cách và gần gủi với thị hiếu của người nghe nhạc Việt.

Suy cho cùng, Solenzara qua việc ngợi ca phong cảnh tuyệt đẹp của một địa danh, trong mắt của tác giả lại trở thành biểu tượng của tình hoài hương. Bài ca nói lên tất cả những thổn thức rung động của một chàng trai mới lớn khi phải lìa xa mái ấm gia đình, chia tay mối tình đầu đời, khung trời hạnh phúc tuổi thơ. Nhưng do được viết bởi một tác giả đến tuổi về chiều, Solenzara còn là một giai điệu hoài niệm lưu luyến, tiết tấu nặng lòng kẻ đi xa dù vẫn nhẹ nhàng xao xuyến. Tuổi thơ càng ngập tràn kỷ niệm, tuổi cao càng nhức nhối nỗi niềm.

Nguồn RFI

Nghe lại bài hát do chính tác giả trình bày, phiên bản tiếng Việt Ngọc Lan ca, và một số nghệ sĩ độc tấu mandolin, guitar, accordion, ..




13 nhận xét:

  1. Em luôn thích bài này. Nhất là lần đầu tiên nghe, choáng luôn.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. uh, bài này hay quá mà. nghe choi mandolin hay guitar rất thích

      Xóa
  2. Ba em chơi được guitare, madoline, piano, accordeon & cả harmonica nữa ! Tiếc là em chẳng học được ở ông món nào ! hihi ! Bài này ông hay chơi accordeon ! Giờ cây đàn đó đã thành đồ cổ trong nhà rồi.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Series nhạc hay quá, Anh giỏi thiệt a ! 10 điểm ! Quên, trừ 1 vì tội hay soi linh tinh !

      Xóa
    2. Ông già em đa tài thế, hèn gì cưa đổ bà già em :d
      .
      Đúng là accordion hồi này đã thành đồ cổ, ít thấy ai chơi. Hồi anh còn bé, ở gần một ngôi nhà thờ, chiều chiều lại được nghe tiếng đàn dìu dặt tươi vui của cha xứ, rất thích. Lên cấp ba lại quen một đứa bạn có bố cũng chơi accordion rất hay; chiều đi học về ghé nhà nó ngồi lát, không chỉ vì nó có cô em gái rất xinh mà còn để nghe ông bố chơi đàn ..

      Xóa
    3. Vậy là ngoài việc chính là ngắm người đẹp lại còn được nghe nhạc nữa. Nhất anh rồi ! :D :D
      Không anh. Ba em nói mẹ dụ dỗ ba bằng món "khổ qua dồn thịt" ! :D Em thì không thể nào ăn được khổ qua. :-o

      Xóa
    4. Em thấy trong các nhà thờ ở SG, ca đoàn thường dùng organ hay piano. Accordion là nhạc cụ mà các nước khối XHCN ưa chuộng.

      Xóa
    5. Khi ba em nói thế, có mặt mẹ em không ? :d

      Xóa
    6. Dạ có, có mặt cả nhà luôn ! Mà sao anh hỏi vậy ? :D

      Xóa
    7. Thì hỏi để xem độ khả tín câu nói của ba em. Có bả, thế em bảo ổng có thể nói khác đi được ah ?

      Xóa
    8. Ông í ngày xưa lắm cô theo đuổi (là em nghe bạn ba kể lại) nên ông nói thế em cũng chẳng ngờ gì dù nghe có vẻ hơi ngạo nghễ.

      Xóa
  3. Sao "có vẻ ngạo nghễ" ?
    Là "dụ dỗ" ? Ổng nói vui thôi.
    Là "nhiều cô theo" ? Thật ra thì ai cũng từng yêu hoặc nhẹ nhàng hơn, có cảm tình với dăm người; và ngược lại cũng được dăm ba người để ý đến - dù biết hay không. Nên ai cũng có nhiều cô / chàng theo. Huống hồ những người có máu văn nghệ lại có tài đàn ca như ba em, chuyện dăm cô nàng chạy theo là bình thường :d
    .
    Thật ra qua câu nói "mẹ dụ dỗ ba bằng món khổ qua nhồi thịt" anh chỉ thấy bố em là người rất thông minh. các bà thường ưa tò mò "tại sao hồi ấy anh yêu em, cưới em". Trả lời vì em đẹp, em thông minh, em có duyên, .. kiểu gì cũng dính "Thế giờ già rồi, hết đẹp/ hết thông .. anh không còn yêu nữa hả hả ?". Chỉ trả lời như ổng là các bà thỏa mãn, vì tài nấu ăn thường không mòn mõi mà trái lại còn tăng theo thời gian

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. À ! Ra vậy ! Anh không nói em cũng không nghĩ ra !
      Làm sao em biết được các ông "thâm nho" thế chứ ! :p

      Xóa
Mẹo Comment

Chú ý: chỉ cần dán link vào, không cần gõ thẻ khi post
Hình (file có đuôi jpg, jpeg, png, bmp, gif ),
Nhạc (file có đuôi mp3 hoặc từ trang web nhaccuatui),
Video (từ Youtube)

Đổi cỡ, màu chữ:
[color="red"][size="20"] chữ cỡ 20 màu đỏ [/size][/color]
(màu dùng mã hexa hoặc tiếng Anh: red, blue, green, violet, gold ..)
Giới thiệu link: <a href="link"> tên link </a>
Chữ đậm <b> chữ đậm</b>
Chữ nghiêng: <i> chữ nghiêng </i>

Chèn Yahoo smiley (click Chèn emoticons để xem phím tắt)
Đã thêm mấy smiley nhưng chưa rảnh thêm vào bảng chèn. Phím tắt:

:-/ bối rối ;) nháy mắt ;;) đá lông nheo
:"> thẹn :X yêu thế =(( tan nát cõi lòng

Chú ý Nếu nút Trả lời ko hoạt động, xin chịu khó lên thanh địa chỉ, gõ thêm vào cuối (ngay sau html) ?m=1 rồi nhấn Enter, nút Trả lời sẽ ok. (29/11/18)

Chèn Emoticons
:))
:D
:p
:)
:(
:-o
:-*
=))
:((
:-?
:-h
~o)
@};-
:D
[-X
=D>
*-:)
B-)
X(
:@)