Hồng Hồng Tuyết Tuyết

Hát ca trù . hình trên mạng

Hồi đi học, khi học đến mấy bài hát nói của Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Khuyến, Chu Mạnh Trinh, Dương Khuê,  .. thầy có giới thiệu qua về hát ca trù. Đại khái loại hình nghệ thuật này có từ thời Lê, thế kỷ XV, phát triển mạnh vào nửa cuối thế kỷ XIX. Các nhà nho thi sĩ làm xong một bài thơ, thay vì tự mình ngâm nga thì đưa cho đào nương hát lên, ngồi gật gù thưởng thức .. Chổ nào đào nương nhấn nhá đổ hột đúng vào một từ mình dùng đắc ý thì đánh trống chát một phát, khen .. cũng là một cái thú rất .. selfie, nói theo ngôn ngữ nay. Bấy giờ, thể thơ đường luật 8 câu 7 chữ cũng như các thể thơ truyền thống khác tỏ ra không thích hợp lắm cho các ả ca hát (dù vẫn có dùng), nên một thể thơ mới được sáng tạo ra, là thể thơ hát nói, mà những tác phẩm nổi tiếng hơn cả là của các tác giả vừa nhắc trên.

Đọc thử một bài hát nói:

Chữ Tình

Chữ tình là chữ chi chi,
Dẩu chi chi cũng chi chi với tình.
Sầu ai lấp cả vòm trời,
Biết chăng chăng biết hỡi người tình chung ?

Nói:

Đa tình là dở,
Đã mắc vào đố gỡ cho ra !

Khéo quấy người một cái tinh ma,
Trói buộc kẻ hào hoa biết mấy !
Đã gọi người nằm thiên cổ dậy,
Lại đưa hồn lúc ngũ canh đi.

Nực cười thay lúc phân kỳ,
Trông chẳng nói, xiết bao nhiêu biệt lệ.
Tình huống ấy dẩu bút thần khôn vẽ,
Càng tài tình càng ngốc, càng si.

Cái tình là cái chi chi ?

Nguyễn Công Trứ

*

Đến đầu thế kỷ XX, hát ả đào vẫn còn là thú vui của đám tao nhân mặc khách. Trong các tác phẩm của Tản Đà, Nguyễn Tuân và nhiều nhà văn nhà thơ cùng thời vẫn thường nhắc đến thú vui này. Hà Nội bấy giờ có xóm ả đào nổi tiếng ở Khâm Thiên .. Cũng vẫn là nghe kể. mãi đến thời internet, mới thực sự nhìn, nghe một buổi hát ca trù .. trên mạng Youtube.

Xem biểu diễn bài Hồng Hồng Tuyết Tuyết - tức Gặp Đào Hồng Đào Tuyết nổi tiếng của Dương Khuê



Sau 1945, hát ả đào bị xem là đồi trụy, bị tiêu diệt, và chỉ mới được phục hồi thời gian mấy chục năm trở lại đây. Mời nghe GS Trần Văn Khê giới thiệu về loại hình nghê thuật độc đáo này



Xem thêm: Di sản ca trù