Hoàng hạc lâu . Đồng Lệ

Hôm trước đã nghe Quỳnh Giao ca bài Hoàng Hạc Lâu của Cung Tiến. Có lẽ với người Việt, chẳng mấy ai ko biết đến bài thơ này của Thôi Hiệu. Ko thuộc cả bài thì cũng thuộc đôi câu

Nhật mộ hương quan hà xứ thị,
Yên ba giang thượng sử nhân sầu.

hay ít ra câu dịch tương ứng của Tản Đà

Quê hương khuất bóng hoàng hôn
Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai

Nhạc sĩ Thành Trang có bản phổ nhạc dựa trên bản dịch này

Nếu phải chọn chỉ một nhà thơ trong số các nhà thơ làm thơ Đường luật của Tàu, có lẽ người ta ko chọn Thôi Hộ - sự nghiệp thi ca của ông còn kém xa so với Lý Bạch, Đổ Phủ ... Nhưng nếu phải chọn chỉ một bài trong số hàng vạn bài thơ Đường luật, nhiều người sẽ đồng ý chọn bài thơ Hoàng Hạc Lâu của ông, bài thơ mà chính Lý Bạch phải than - dù rằng đấy là một bài thơ thất luật. 

Nhãn tiền hữu cảnh đạo bất đắc
Thôi Hiệu đề thi tại thượng đầu ...

Nguyên tác bài thơ và âm đọc Hán Việt

黃鶴樓 昔人已乘黃鶴去， 此地空餘黃鶴樓。 黃鶴一去不復返， 白雲千載空悠悠。 晴川歷歷漢陽樹， 芳草萋萋鸚鵡洲。 日暮鄉關何處是， 煙波江上使人愁。

Hoàng Hạc Lâu Tích nhân dĩ thừa hoàng hạc khứ, Thử địa không dư Hoàng Hạc Lâu. Hoàng hạc nhất khứ bất phục phản, Bạch vân thiên tải không du du. Tình xuyên lịch lịch Hán Dương thụ, Phương thảo thê thê Anh Vũ châu. Nhật mộ hương quan hà xứ thị, Yên ba giang thượng sử nhân sầu.

Bài thơ đến nay nghe đâu đã có hàng trăm bản dịch, trong đó bản dịch của Tản Đà được biết đến nhiều nhất.

Hạc vàng ai cưỡi đi đâu?
Mà đây Hoàng Hạc riêng lầu còn trơ
Hạc vàng đi mất từ xưa
Nghìn năm mây trắng bây giờ còn bay
Hán Dương sông tạnh cây bày
Bãi xa Anh Vũ xanh dầy cỏ non
Quê hương khuất bóng hoàng hôn
Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai

Hoàng Hạc Lâu (黄鹤楼, ghi thêm bính âm Huang He Lou, và tên tiếng Anh để ai cần tiện gúc: Yellow Crane Tower) được xây dưng năm 223 ở Đông Ngô thời Tam Quốc, nơi hiện thuộc thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc bên Tàu, bên cạnh dòng sông Dương Tử. Theo một số tài liệu, ban đầu đây là một đài quan sát được sử dụng trong trận Xích Bích nổi tiếng. Sau chiến tranh do địa điểm đẹp, người ta biến cải thành một tửu quán, tao nhân mặc khách tụ bạ uống rượu bình thơ. Chính đám này tạo ra huyền thoại vị tiên cỡi hạc vàng dừng chân trên gò đất bên sông, để thêm duyên cho tên lầu Hoàng Hạc = hạc vàng. Gần 2 ngàn năm qua, lầu Hoàng Hạc đã hàng chục lần bị thiêu hủy, rồi tái thiết. Năm 1957, lầu bị dời khỏi vị trí cũ 1 km để lấy chổ xây cây cầu vượt sông Dương Tử. Năm 1981 khởi công xây lại lầu mới hoàn toàn bằng vật liệu hiện đại, đến 1985 thì hoàn thành. Lầu mới cao, to và được đánh giá là đẹp hơn lầu cũ. Nhưng nói cho đúng thì, nó chả còn dính dáng gì với Hoàng Hạc Lâu thời Thôi Hiệu, từ địa điểm cho đến kiểu dáng kiến trúc, ngoài cái tên lầu. Dù vậy, Hoàng Hạc Lâu cùng với Nhạc Dương Lâu ở Hồ Nam và Đằng Vương Các ở Giang Tây vẫn được xưng tụng là ba "đại danh lầu" của Tàu, hàng năm thu hút hàng triệu khách du lịch trong nước cũng như quốc tế.

Mời nghe Hoàng Hạc Lâu, ca khúc chủ đề trong Liên hoan Nghệ thuật Trung quốc lần thứ VIII tổ chức tại Vũ Hán, nhạc Mạnh Khánh Vân, lời Phan Gia Hoa do Đàm Tinh trình bày  

Lời ca thật đẹp. Chép ra một đoạn cho ai biết chữ Hán dễ theo dõi vì trên clip khó thấy.

她从画中来 彩云丹顶鹤 明月吹玉笛 紫气相引约 何来空悠悠 古今无已楚天秀 千杯恩 十年舞 此去漫天游 情悠悠 黄鹤楼 黄鹤楼 情悠悠 千年盼归 万古绝唱 ..

Tha tòng họa trung lai Thải vân đan đính hạc Minh nguyệt xuy ngọc địch Tử khí tương dẫn ước Hà lai không du du Cổ kim vô dĩ sở thiên tú Thiên bôi ân thập niên vũ Thử khứ mạn thiên du Tình du du hoàng hạc lâu Hoàng hạc lâu tình du du Thiên niên phán qui vạn cổ tuyệt xướng ..

Ai ko biết chữ Hán, muốn biết nghĩa thì chịu khó gúc nhé. Chữ nghĩa lem nhem chỉ hiểu lỏm bỏm, ko dám dịch :). Ai cần lyrics đầy đủ thì  vô đây

Trong clip sau, Đồng Lệ (童丽 Tong Li) và Quỳnh Giao lần lượt trình bày ca khúc Hoàng Hạc Lâu, một Tàu một ta.

Ta thì nhạc của Cung Tiến, lời dựa trên bản dịch của Vũ Hoàng Chương. Còn Tàu thì ko biết do ai phổ nhạc bài thơ Thôi Hiệu, thấy nằm trong album 红豆生南国 (Hồng đậu sinh Nam quốc) của Đồng Lệ phát ành năm 2009. Hồng đậu sinh Nam quốc vốn là tựa một ca khúc trong bộ phim Hậu Tây du ký (2000), do Mao A Mẫn thể hiện, nhưng bản của Đồng Lệ cover sau đó được ưa thích hơn.

相思算什么, 早无人在意. .. 最肯忘却古人诗, 最不屑一顾是相思. 守着爱怕人笑, 还怕人看清 ..

Tương tư toán thập yêu Tảo vô nhân tại ý .. Tối khẳng vong khước cổ nhân thi, Tối bất tiết nhất cố thị tương tư. Thủ trứ ái phạ nhân tiếu, Hoàn phạ nhân khán thanh ..

Tương tư là cái chi chi
Sớm chẳng còn ai để ý
..
Thứ đáng quên nhất là thơ cổ nhân
Thứ chẳng nên đoái hoài là tương tư
Giữ mối tương tư chỉ tổ người ta cười cho
Lại còn sợ người ta thấy ..

Thơ cổ nhân nhắc đến trong lời ca là bài tứ tuyệt của Vương Duy, mà câu đầu được mượn làm tựa cho bản nhạc

紅豆生南國， 春來發幾枝。 願君多采擷， 此物最相思。

Hồng đậu sinh nam quốc, Xuân lai phát kỷ chi. Nguyện quân đa thái hiệt, Thử vật tối tương ti (tư).

bản dịch của Hải Đà trên thivien.net

Nước nam sinh đậu đỏ
Xuân về nở cành xinh
Chàng ơi hái nhiều nhé
Nhớ nhau tha thiết tình

Hồng đậu có màu đỏ, hình trái tim, với người Tàu cũng tương tự như hoa tigon với Tây, tương trưng cho tình yêu, nỗi nhớ nên hồng đậu còn được gọi là hạt tương tư.

Nghe album Hồng đậu sinh Nam quốc (8/2009) của Đồng Lệ