Bên ni bên nớ . Cung Trầm Tưởng

Tương Phản

photo unknown

Đêm chớp ngày tàn
Theo tiếng xe lăn về viễn phố
Em ơi!
Sương rơi
Ngoài song đêm hạ
Ôi buồn phố xá…
Hoang liêu về chết tha ma
Tiếng chân gõ guốc: người xa vắng người
Em có nghe dồn giã
Bước ai vất vả
Bóng ai chập chờn
Hồn ai cô đơn
Say sưa tìm về ấm cúng
Em có nghe bi ai
Tình ai ấp úng
Thương ai lạc loài
Ăn mày xán lạn một ngày mai

Đêm nay say đất lở
Em có nghe rạn vỡ
Ra muôn mảnh ly rơi
Pha lê vạn chuỗi cười
Bên nớ dạ thành khoe tráng lệ
Trơ trẽn giai nhân phô loã thể
Bên ni phố vãng lòng ngoại ô
Em có nghe mơ hồ
Bước ai thao thức
Gõ nhịp hẹn hò
In dài ngõ cụt
Bóng ai giang hồ
Bên nớ bên ni đêm lạnh cả
Lạnh đêm mà chẳng lạnh vuông phòng

Em ơi bên trong
Dù chia ly đôi phút
Đồng mang nhớ đèo mong
Hai tâm hồn giam kín
Bốn mắt xanh bịn rịn
Anh ngồi làm thơ
Anh ngồi bấm đốt con thơ ra đời

Bên ngoài liếp ngỏ sương rơi
Bên trong kín gió ấm ơi là tình! …

Phạm Duy nhận xét bài thơ này cùng Khoác Kín là hai bài thơ "giống như tranh ấn tượng Pháp. (..) người nghe ko cần biết thi sĩ muốn nói gì, mà chỉ thấy torng lòng đầy thương cảm trong một chiều mùa Đông, một đêm mùa Hạ nơi xứ lạ". Và đã phổ nhạc hai bài thơ. Bài Khoác Kín phổ nhạc với nhan đề Chiều Đông, bài Tương Phản phổ nhạc với tên Bên Ni Bên Nớ.

Nghe Anh Ngọc và Thái Thanh ca

Trang facebook casikhánhly cũng có một note về bản nhạc này, một bản nhạc ko phải của Trịnh Công Sơn, nhưng trước nay vẫn gắn với tên tuổi Khánh Ly, bởi chưa ai hát bài này qua cổ. Cop lại mọi người đọc cho vui

Có nhiều cách để một bài hát chinh phục lòng người: giai điệu tiết tấu mới lạ, lời hát phù hợp tâm trạng, tạo được sự rung cảm về một tâm sự, một cảnh đời… Bên ni, Bên nớ hội những yếu tố như thế. Từ thơ Cung Trầm Tưởng có tựa Tương phản, nhưng với Phạm Duy, tựa đề trở nên nhẹ nhàng thương cảm hơn, cho những mảnh đời cơ cực.

Bên cạnh trên dưới 300 ca khúc phổ thơ của Phạm Duy, có lẽ chỉ có hai bài Phố buồn và Bên ni, Bên nớ đề cập đến giới cần lao. Cụm từ Bên ni, Bên nớ, thể hiện nơi chốn có tính phiếm chỉ, hoàn toàn không phải địa điểm ngoại hay nội thành của Huế. Mà có thể ở bất cứ thành phố, một vùng ngoại ô nào. Và những con người lao động vất vả kiếm sống ấy, tuy cận kề với xã hội xa hoa nhưng luôn là người đứng bên lề cuộc sống:

“Đêm ni ai say đất lở, em ơi có nghe rạn vỡ
Vạn mảnh ly tan theo chuỗi cười.
Bên tê thành phố tráng lệ
Giai nhân nằm khoe lõa thể
Bên ni phố vắng ôi lòng ngoại ô…”
“Em có nghe hồ như bước ai gõ nhịp bước ai giang hồ?
Hẹn ai bên ni dài in ngõ cũ…”

Khi yêu mến một bài thơ hay một bản nhạc, đừng nên tìm hiểu nguyên nhân tác phẩm ra đời để không phải nghe những lời hoa mỹ, hoặc những thêm thắt rất ít gần sự thật, hoặc thực tế sáng tác chẳng logic gì với nội dung tác phẩm, thậm chí còn thất vọng hơn vì lời hát không phải do nhạc sĩ sáng tác như chính họ trần tình. Và lý do sáng tác thơ của CTT cũng là một, đã là.

Tuy nội dung không thay đổi nhưng thể thơ được sắp xếp lại, thêm câu, bớt chữ và phổ nhạc đã khiến bài thơ không còn là những ý từ rời rạc mà liền mạch, khi thì chậm rãi theo lối kể:

“ Đêm chớm ngày tàn, theo tiếng xe về, lăn về viễn phố
Em hỡi sương rơi, ngoài song đêm hạ, ôi buồn phố xá
Hoang liêu về chết tha ma, tiếng chân gõ guốc xa xa
Người xa vắng người, người xa vắng người...”

Khi thì dồn dập, diễn tả một tâm trạng quay quắt, tạo nên ý nghĩa mới cho lời thơ thêm tha thiết, bi thương:

“Em có nghe dồn giã bước ai vất vả bóng ai chập chờn?
Hồn ai cô đơn tìm về ấm cúng
Em có nghe bi ai tình ai ấp úng
Thương ai lạc loài, ăn mày xán lạn ngày mai…”

Đoạn cuối bài hát mang yếu tố kịch, khi giải tỏa được những ẩn ức của người nghe bằng một kết thúc có hậu: cho dù cuộc sống có lầm than vất vả, sớm tối lầm lũi đi, về nơi phố xá heo hút tối tăm, vẫn còn lại chút ấm áp của tình cảm gắn bó yêu thương, của niềm hy vọng vào ngày mai xán lạn, mặc cho ngoài kia gió rét, sương rơi:

“Em ơi ngoài kia liếp ngỏ
Sương rơi ngoài song khép hở
Bên trong kín gió ấm ơi là tình”…

Mời nghe album Bên Ni Bên Nớ gồm các ca khúc Phạm Duy sáng tác hay đặt lời Việt, qua tiếng hát Khánh Ly